Showing 7 results

Authority record
Untitled
Τσιτσελίκης, Κωνσταντίνος, 1882-1938
Person · 1882 - 1938
Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης
Ο Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης γεννήθηκε στην Κοζάνη το 1882 και ήταν ο μεγαλύτερος γιος του Λαζάρου Τσιτσελίκη. Ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές του σπουδές στο περίφημο Γυμνάσιο Τσοτυλίου και κατόπιν γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από την οποία αποφοίτησε με «άριστα» το 1903. Οι Νομικές σπουδές του αρχικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και μετέπειτα στην Κωνσταντινούπολη του εξασφάλισαν την άδεια να δικηγορεί και σε οθωμανικά δικαστήρια, ενώ στη συνέχεια ακολούθησε μετεκπαίδευση στη Γερμανία. Ο Τσιτσελίκης επιστρέφει και δικηγορεί στην Κοζάνη. Από το 1904 αρχικά ως μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Μορφωτικής Αδελφότητας «Πανδώρα», αργότερα του «Αναγνωστηρίου Κοζάνης» και το 1934 ως πρόεδρος της «Εταιρείας Επιστημονικών Ερευνών Δυτικής Μακεδονίας» έχει ενεργό και πρωταγωνιστικό ρόλο στα πολιτικά, πολιτιστικά και κοινωνικά δρώμενα της Κοζάνης ως νομικός, πολιτικός και λογοτέχνης.
Την εποχή του Μακεδονικού Αγώνα είναι μέλος της επιτροπής « Άμυνας» και έχει ενεργό ρόλο στην απελευθέρωση της πόλης . Λέγεται ότι συναντιέται στην Αθήνα με τον Παύλο Μελά και να τον πείθει να έρθει στη Μακεδονία για τον ένοπλο αγώνα, λέγοντας ότι υπάρχει η υποδομή και η προετοιμασία. Για τον εορτασμό του συντάγματος των Νεότουρκων συνοδεύει την « Πανδώρα» στο Μοναστήρι όπου για τα τεκταινόμενα εκεί παίρνουμε πληροφορίες από το περίφημο διήγημα του «Μπιριντζί νούμερο» (Το υπ’ αριθμόν ένα κομμάτι).
Το 1914 νυμφεύεται την Αγνούλα Κλείδου και αποκτούν τρία παιδιά: τον Κλείτο, τη Λένα και τη Ρέα. Η Αγάπη του για την Αγνή φαίνεται στην επικήδεια επιστολή που σώζεται στο αρχείο της ΚΔΒΚ.
Μετά την απελευθέρωση, ο Κ. Τσιτσελίκης στις πρώτες εκλογές της 31ης Μαΐου 1915 ήταν υποψήφιος με το συνδυασμό των Ανεξαρτήτων όπου δεν κατάφερε να εκλεγεί, ενώ στις επόμενες εκλογές το 1920 εκλέγεται βουλευτής Κοζάνης με την Ενωμένη Αντιπολίτευση.
Υπάρχουν αξιοσημείωτες νομικές μελέτες του Κ. Τσιτσελίκη, ενώ από το πεζογραφικό του έργο, είναι γνωστά οι «Μακεδονικές Εικόνες» 1924, το «Ένα ξερρίζωμα» 1926, η «Αγάπη στον Αλιάκμονα» 1937.
Σε ηλικία 56 χρονών τον Μάιο του 1938, κατά τη διάρκεια ταξιδιού στην Αθήνα για θέματα υγείας, παθαίνει καρδιακή προσβολή και πεθαίνει. Κηδεύεται στην πρωτεύουσα, με τον Κοζανίτη λογοτέχνη και γυμνασιάρχη Πειραιά Αθανάσιο Διάφα, να εκφωνεί τον επικήδειο λόγο.
Σακελλαρίου Μητιώ, 1790-1863
Person · 1790-1863
Βιογραφικό σημείωμα της Κοζανίτισσας Μητιώς Μεγδάνη-Σακελλαρίου ( 1790-1863), της πρώτης Ελληνίδας μεταφράστρια ξένων συγγραφέων κατά την προεπαναστατική εποχή του Νεοελληνικού Διαφωτισμού.
Η Μητιώ είχε την τύχη να βρεθεί ανάμεσα σε δυο φωτισμένους άνδρες τη εποχής της, κορυφαίους λόγιους, στον πατέρα της και στον άνδρα της. Ο συνδυασμός των δύο αυτών σπουδαίων ανδρών του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, αποδείχτηκε καθοριστικός για τη μετέπειτα πορεία της.
Πατέρας της ο Χαρίσιος Μεγδάνης, ιερέας, λόγιος και συγγραφέας, τέλειωσε το σχολείο στην Κοζάνη και στη συνέχεια έφυγε στην Ουγγαρία, όπου και δίδαξε για αρκετά χρόνια. Εκεί παντρεύτηκε την Αικατερίνη, κόρη του πλούσιου εμπόρου και προέδρου της ελληνικής κοινότητας Tocay της Αυστρουγγαρίας Γεωργίου Κόντη. Γύρω στα 1790 ο Μεγδάνης δίδαξε στο ελληνικό σχολείο της Πέστης, ενώ αργότερα επέστρεψε οικογενειακώς στην πατρίδα του, όπου άσκησε παράλληλα και το επάγγελμα του φαρμακοποιού.
Σύζυγος της Μητιώς ο Γεώργιος Σακελλάριος, ιατροφιλόσοφος, συμπατριώτης μας επίσης, είχε μια πολύπλευρη μόρφωση, γλωσσομαθής, μιλούσε γερμανικά, γαλλικά, ιταλικά, αγγλικά και λατινικά και πολυταξιδεμένος συγχρόνως, σπούδασε ιατρική στη Βιέννη και επέστρεψε στην πατρίδα του, όπου άσκησε το επάγγελμα του γιατρού. Σήμερα θεωρείται ότι είναι ο εισηγητής του σαιξπιρισμού στην Ελλάδα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της επιρροής που άσκησαν πάνω στη Μητιώ οι δύο αυτοί άνδρες είναι επίσης και το γεγονός ότι με τη βοήθεια του πατέρα της εντρύφησε στη φαρμακευτική και με τη συνδρομή του συζύγου της στην ιατρική, λειτουργήματα που άσκησε εμπειρικά μέχρι το τέλος της ζωής της.
Πρωτότοκη κόρη του Μεγδάνη η Μητιώ, ήταν μια κοπέλα προικισμένη από τη φύση με πάρα πολλά χαρίσματα, έξυπνη και διορατική. Γεννήθηκε στην Πέστη το 1790 και το πραγματικό της όνομα ήταν Σταμάτα, τη φώναζαν όμως Μητιώ, υποκοριστικό του ονόματος της Μήτιδος, θεάς της φρόνησης. Ο πατέρας της έδειξε ιδιαίτερη φροντίδα για την πνευματική της καλλιέργεια. Τα πρώτα γράμματα διδάχτηκε από τους γονείς της μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον. Δεν διασώθηκαν πολλά στοιχεία για την εγκύκλια εκπαίδευσή της, λογικό όμως είναι να υποθέσουμε ότι μέσα από την πολυπραγμοσύνη και τις συγγραφικές επιδόσεις του πατέρα της παρακολούθησε όλη τη διεργασία για τη διαμόρφωση της πνευματικής φυσιογνωμίας της εποχής του Νεοελληνικού Διαφωτισμού.
Έχοντας ιδιαίτερη αδυναμία στον πατέρα της, η Μητιώ τον βοηθούσε στο εργαστήριό του. Εκεί τη γνώρισε ο Γεώργιος Σακελλάριος, “ως τα πρώτα φέρουσαν τω τε γένει και κάλλει, κεκοσμημένην διά πλείστων φυσικών και επικτήτων αρετών”. Ο γάμος τους, δεύτερος για τον Σακελλάριο, έγινε στην Κοζάνη το 1805, όταν η Μητιώ ήταν μόλις 15 ετών και εκείνος 40.
Την εποχή εκείνη ο Σακελλάριος ήταν ο γιατρός του Ιμπραήμ πασά στο Μπεράτι της Ηπείρου, ενώ από το 1807 ως το 1812 περίπου, τον προσέλαβε ως προσωπικό του γιατρό ο γνωστός τύραννος της Ηπείρου Αλή πασάς στα Γιάννενα. Εκεί, ο Σακελλάριος, που εκτίμησε πολύ τις πνευματικές ικανότητες της γυναίκας του, βοήθησε τη νεαρή Μητιώ όχι μόνον να συνεχίσει τη μελέτη που είχε αρχίσει με τον πατέρα της, αλλά της έμαθε ξένες γλώσσες κι ακόμη τη μύησε στα μυστικά του επαγγέλματός του, όπως προαναφέραμε. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι, όταν αρρώσταιναν οι χανούμισσες, επειδή δεν ήθελαν να τις εξετάζει άνδρας γιατρός, τις εξέταζε η Μητιώ, έλεγε στον άνδρα της τα συμπτώματα και εκείνος έκανε τη διάγνωση. Όπως γράφει ο ιστορικός της Κοζάνης Παναγιώτης Λιούφης. “φύσει αγχίνους και πεπαιδευμένη (η Μητιώ), εξέμαθε παρά του συζύγου της την ιατρικήν, ην μετά τον θάνατόν του εξήσκει, σώζουσα ασθενείς και ευεργετούσα την ανθρωπότητα”. Το αρχοντικό των Σακελλάριων στην Κοζάνη, έμεινε στην ιστορία για τους συμπατριώτες μας και ως σπίτι τς γιατρούς.
Εκείνο όμως που έμεινε περισσότερο από τη θαυμάσια αυτή γυναίκα είναι η πνευματική της προσφορά. Σε μια εποχή που η συντριπτική πλειοψηφία των Ελληνίδων ήταν αναλφάβητες, εκείνη στα Γιάννενα μάθαινε ξένες γλώσσες και μετέφραζε κείμενα ξένων λογοτεχνών. Ήταν μόλις 20-21 ετών όταν μετέφρασε το 1810 από τα ιταλικά δυο κωμωδίες του Κάρλο Γκολντόνι, ” L’ amore paterno” και “La vedona scaltra”, τις οποίες εξέδωσε αργότερα στη Βιέννη, το 1818.
Η Μητιώ εκπλήσσει με την υψηλή απόδοση και ακρίβεια των μεταφράσεών της. Το αποτέλεσμα είναι εξαιρετικό από λεξιλογική, τεχνική και μορφοσυντακτική άποψη. Η μοναδική απόδοση του περιεχομένου, των ιδεών και του περιβάλλοντος των κειμένων του Γκολντόνι, αποδεικνύει ότι δεν πρόκειται για απλή εξάσκηση στα ιταλικά, όπως δηλώνει ταπεινά στον πρόλογό της, αλλά για μια απόλυτα πετυχημένη μεταφορά και απόδοση των δυο κωμωδιών στη νεοελληνική γλώσσα της εποχής. Έτσι, έχουμε ζωντάνια στο κείμενο, έντονους ρυθμούς, διατήρηση του ύφους του συγγραφέα, εξαιρετική απόδοση των εννοιών, των ηθών, των χαρακτήρων και των καταστάσεων.
Στην ιστορική Βιβλιοθήκη της Κοζάνης (έναρξη 1650) φυλάσσονται οι πρωτότυπες μεταφράσεις των δυο αυτών σημαντικών έργων του Ιταλού κωμωδιογράφου. Αντίτυπα βρίσκονται επίσης στη Βιβλιοθήκη του ΑΠΘ και στη Γεννάδιο Βιβλιοθήκη των Αθηνών. Τίτλος της μετάφρασης, όπως αναγράφεται στο εξώφυλλο: ” Η πατρική αγάπη ή η ευγνώμων δούλη” και “Η πανούργος χήρα”. “Κωμωδίαι του κ. Καρόλου Γκολδόνη εκ του ιταλικού μεταφρασθείσαι παρά της Μητιούς Σακελλαρίου. Εν Βιέννη της Αουστρίας κατά το τυπογραφείον του Ιωάννου Σνείνερ 1818”. Η έκδοση έγινε από τους αδελφούς Καπετανάκη. Το βιβλίο αποτελείται από 220 σελίδες. Στην αρχή η μεταφράστρια παραθέτει επιστολή της από τα Γιάννενα προς τον πατέρα της με ημερομηνία 16 Οκτωβρίου 1812 που του λέει ότι του στέλνει τα χειρόγραφα και του ζητεί τη γνώμη του προκειμένου να τα εκδώσει. Αξιοσημείωτο σ’ αυτή την επιστολή είναι ένα σημείο που δείχνει το ήθος της. Γράφει στον πατέρα της ότι το τρίτο μέρος της δεύτερης κωμωδίας το μετέφρασε ο άνδρας της και αυτό θα το γράψει στο βιβλίο της, γιατί δεν θέλει να οικειοποιηθεί κάτι που δεν είναι δικό της. Στη συνέχεια παραθέτει την απάντηση του πατέρα της, που την επαινεί γιατί αγωνίζεται τον καλόν αγώνα. Ακολουθεί ο πρόλογος της Μητιώς, στον οποίο εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι απευθύνεται στις γυναίκες. «Προς τας ευμενείς αναγινώσκουσας». «Μεταφράζουσα τας παρούσας Κωμωδίας δεν είχα άλλον σκοπόν, παρά να γυμνασθώ εις την ιταλικήν γλώσσαν, κατά την συμβουλήν των οικείων μου και ξένων πεπαιδευμένων, οι οποίοι με επαράστησαν την μετάφρασιν ως τον προσφορώτερον τρόπον εις το να εισχωρήση κανείς εις οιανδήποτε γλώσσαν διδάσκεται…”τελειώνοντας, καταλήγει”…παρακαλώ να τας δεχθήτε ευμενώς, παραβλέπουσα και υμείς και οι λόγιοι αναγνώστες των, τα σφάλματα και τα λάθη εις όσα ίσως υπέπεσα διά την εις αμφοτέρας τας γλώσσας αδυναμίαν μου. Και αν αξιώσητε αυτάς μεν της συγκαταβατικής υποδοχής σας, εμέ δε της φιλόφρονος ευνοίας σας, ελπίζω να προθυμηθώ διά να σας προσφέρω εις το εξής και άλλας λυσιτελεστέρας μεταφράσεις. Υγιαίνοιτε.
18 Δεκεμβρίου 1812 Η ταπεινή Μητιώ Σακελλαρίου από Κοζάνης»
Η Μητιώ μετέφραζε από τα ιταλικά, όχι μόνον για να “γυμνασθεί εις την γλώσσαν”, όπως αναφέρει στον πρόλογό της, αλλά γιατί φιλοδοξούσε να επηρεάσει με το έργο της τους συμπολίτες της στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα, να μεταδώσει τις ιδέες του Νεοελληνικού Διαφωτισμού μέσα από το θέατρο που θεωρούσε “ως την ευγενεστέραν διάχυσιν όλων των ευρωπαϊκών γενών”. Διατηρούσε την ελπίδα οι μεταφράσεις της να αποτελέσουν έναυσμα για τη μελέτη άλλων σπουδαιοτέρων πονημάτων, να προκαλέσουν την αφύπνιση της φιλομάθειας του γένους και να χρησιμεύσουν ως «ηθικήν διδασκαλίαν».
Η θαυμάσια αυτή γυναίκα, πρωτοπόρος για την εποχή της, πέθανε στην Κοζάνη το 1863. Από τον γάμο της με τον Γεώργιο Σακελλάριο απέκτησε τρία παιδιά, τη Μπουζίτσα Νικολάου Αρμενούλη, τη Χαρίκλεια Γεωργίου Χαϊδοπούλου και τον Παυσανία Σακελλάριο. Απόγονοί τους είναι εγκατεστημένοι στην Κοζάνη, στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα.
Σήμερα η Μητιώ Σακελλαρίου θεωρείται από τους ειδικούς ως μια εξέχουσα και ιδιαίτερη φυσιογνωμία του Νεοελληνικού Διαφωτισμού.
( Ομιλία που πραγματοποιήθηκε στο Βαφοπούλειο της Θεσσαλονίκης, στις 10 Μαρτίου 2014, στα πλαίσια του εορτασμού της “Ημέρας της Γυναίκας”)
Μπουντιούκος, Γεώργιος Ι.,1926 - 2012 - Αρχεία
Person · 1926 - 2012
Ο Γεώργιος Μπουντιούκος γεννήθηκε στις 8 Μαϊου του 1926 στην Κοζάνη. Ήταν το δεύτερο από τα πέντε παιδιά του υποδηματοποιού Ιωάννη (Νάνου) και της συζύγου του Ολυμπίας Μπουντιούκου, το γένος Καλιακούδα. Το μεγαλύτερο μέρος της παιδικής και εφηβικής του ηλικίας πέρασε με μεγάλες δυσκολίες λόγω των απανωτών καταστροφών που είχε υποστεί το κατάστημα του πατέρα του, της Γερμανικής κατοχής, αλλά και λόγω του συγγενούς εξαρθρήματος στο αριστερό ισχίο, που είχε αποκτήσει κατά τη γέννηση του. Αυτός ίσως ήταν ένας από τους κυριότερους λόγους, που τον ώθησαν στη μελέτη, αλλά και τον όπλισαν με πείσμα για το μέλλον.
Φοίτησε στο Βαλταδώρειο Γυμνάσιο Κοζάνης. Παρά τα δύσκολα και σκληρά χρόνια της κατοχής αποφάσισε να δώσει κατατακτήριες εξετάσεις στην Ιατρική Σχολή. Δεν πέρασε με την πρώτη, επειδή είχε υποτιμήσει το μάθημα της Βιολογίας, όπως έλεγε. Τη δεύτερη φορά όμως, πέρασε τέταρτος σε σειρά κατάταξης. Σπούδασε με πολλές στερήσεις και δυσκολίες στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Ολοκληρώνοντας τις σπουδές του κι ενώ ήταν όλα έτοιμα για να φύγει στην Αμερική προκειμένου να πάρει την ειδικότητα της γυναικολογίας που ήθελε, μια θέση εσωτερικού βοηθού στην Παθολογική και Καρδιολογική Κλινική του Γενικού Κρατικού Νοσοκομείου Πειραιώς «Βασίλισσα Φρειδερίκη» τον κράτησε στην Ελλάδα. Εκεί δούλεψε στενά με τον καθηγητή Ντολιόπουλο και διακρίθηκε. Παρά το γεγονός ότι του είχε προταθεί υφηγεσία, οι δυσκολίες της εποχής και της οικογένειας τον ανάγκασαν να επιστρέψει στην Κοζάνη και να εξασκήσει την ιατρική στη γενέθλια πόλη. Τίμησε με πάθος τον όρκο του Ιπποκράτη και προσέφερε αφειδώς τις ιατρικές του υπηρεσίες, συχνά μακριά από τα όρια του Νομού Κοζάνης, καλύπτοντας όλη τη Δυτική Μακεδονία. Στο Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Πειραιώς γνωρίστηκε με την πρώην σύζυγό του Γεσθημανή (Μένη), με την οποία παντρεύτηκαν το 1961 και απέκτησαν μια κόρη την Ολυμπία (Λία).
Πέρα από την ιατρική, την οποία μέχρι το τέλος της καριέρας του μελετούσε, είχε πάθος με την Ιστορία. Είχε άριστη γνώση της παγκόσμιας Ιστορίας, όλων των εποχών.
Υπήρξε μαζί με άλλους, ιδρυτής του πολιτιστικού συλλόγου «Φίλοι της Τέχνης» και διετέλεσε πρόεδρός του μετά τη μεταπολίτευση. Μια από τις σημαντικότερες στιγμές του Συλλόγου ήταν το ανέβασμα του θεατρικού έργου «Καρέκλες» του Ιονέσκο, το οποίο παρουσιάστηκε και στο Φεστιβάλ Ερασιτεχνικού Θεάτρου της Ιθάκης το 1974, σε σκηνοθεσία του φίλου του γιατρού οφθαλμιάτρου Χρήστου Μπέσσα, παρουσία του ίδιου του θεατρικού συγγραφέα Ευγένιου Ιονέσκο, ο οποίος είχε δηλώσει ενθουσιασμένος από την μεταφορά του έργου του. (Φωτογραφίες από την παράσταση στην Ιθάκη έχουν δωριστεί από την κόρη του Λία στη Βιβλιοθήκη Κοζάνης)
Η ενασχόληση του με τα κοινά ξεκινά το 1982, οπότε κατεβαίνει υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος με το συνδυασμό «Νέα Πορεία», επικεφαλής του οποίου ήταν ο παιδικός του φίλος, δικηγόρος Γιάννης Γκοβεδάρος. Παρότι ο συνδυασμός εκλέχτηκε ως αντιπολίτευση, ο Γιώργος Μπουντιούκος σάρωσε σε σταυρούς και εκλέχθηκε πρώτος από τους υποψήφιους συμβούλους όλων των συνδυασμών.
Η ενασχόληση με τα κοινά συνεχίζεται και μαζί με τον καρδιακό του φίλο και συνάδελφό Χρίστο Μπέσα και άλλους Κοζανίτες ιδρύουν την «Οικολογική Κίνηση Κοζάνης». Για πρώτη φορά τέθηκαν ζητήματα όπως η προστασία του περιβάλλοντος, η ανακύκλωση, η πράσινη ενέργεια, η ρύπανση, οι ασθένειες από τα εργοστάσια της περιοχής, και άλλα. Το 1990 και το 1994 κατεβαίνει υποψήφιος με την Οικολογική Κίνηση στις δημοτικές εκλογές χωρίς την υποστήριξη οποιουδήποτε κόμματος και εκλέγεται και πάλι δημοτικός σύμβουλος. Η παρουσία του στο Δημοτικό Συμβούλιο ήταν πάντα καταλυτική, όντας άνθρωπος με ευρύ πνεύμα, λογική, ανοιχτούς ορίζοντες και κυρίως συναινετικός. Υπερασπίστηκε με πάθος την αρχιτεκτονική κληρονομιά της Κοζάνης, τα ελάχιστα διατηρητέα που είχαν απομείνει, τα πέτρινα σπίτια, τα παλιά καλντερίμια.
Εργάστηκε ως γιατρός τουλάχιστον μέχρι το 2000, οπότε και συνταξιοδοτήθηκε. Με την πάροδο των χρόνων, τα προβλήματα από την αναπηρία του αρχίζουν να γίνονται αρκετά έντονα, οπότε και με παρότρυνση της κόρης του Λίας αποφασίζει να μετακομίσει μόνιμα στη Θεσσαλονίκη. «Κυνήγησα τις αρρώστιες τόσα χρόνια. Τώρα, με εκδικούνται» συνηθίζει να λέει για τα προβλήματα υγείας, με το γνωστό του φλέγμα και χιούμορ. Στεφανιαία νόσος τριών αγγείων και λόγω «συναδελφικότητας» αντιμετωπίζεται από τον καθηγητή Παρχαρίδη με αγγειοπλαστική.
Όσο περνούν τα χρόνια, η αναπηρία τον καθηλώνει, το περίμενε άλλωστε, και δεν αργεί να εμφανίσει σημάδια γεροντικής άνοιας τα οποία γίνονται όλο και πιο έντονα. Παρά την ασθένεια του, ο ευγενικός του χαρακτήρας και λόγος, η πνευματικότητά του, οι ιατρικές του γνώσεις ξεδιπλώνονται έστω και στιγμιαία στις μικρές αναλαμπές, οι οποίες περνώντας ο χρόνος εξασθενούν.
Μπουντιούκος, Γεώργιος Ι.,1926 - 2012
AGBO · Person · 1926 - 2012
Ο Γεώργιος Μπουντιούκος γεννήθηκε στις 8 Μαϊου του 1926 στην Κοζάνη. Ήταν το δεύτερο από τα πέντε παιδιά του υποδηματοποιού Ιωάννη (Νάνου) και της συζύγου του Ολυμπίας Μπουντιούκου, το γένος Καλιακούδα. Το μεγαλύτερο μέρος της παιδικής και εφηβικής του ηλικίας πέρασε με μεγάλες δυσκολίες λόγω των απανωτών καταστροφών που είχε υποστεί το κατάστημα του πατέρα του, της Γερμανικής κατοχής, αλλά και λόγω του συγγενούς εξαρθρήματος στο αριστερό ισχίο, που είχε αποκτήσει κατά τη γέννηση του. Αυτός ίσως ήταν ένας από τους κυριότερους λόγους, που τον ώθησαν στη μελέτη, αλλά και τον όπλισαν με πείσμα για το μέλλον.
Φοίτησε στο Βαλταδώρειο Γυμνάσιο Κοζάνης. Παρά τα δύσκολα και σκληρά χρόνια της κατοχής αποφάσισε να δώσει κατατακτήριες εξετάσεις στην Ιατρική Σχολή. Δεν πέρασε με την πρώτη, επειδή είχε υποτιμήσει το μάθημα της Βιολογίας, όπως έλεγε. Τη δεύτερη φορά όμως, πέρασε τέταρτος σε σειρά κατάταξης. Σπούδασε με πολλές στερήσεις και δυσκολίες στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Ολοκληρώνοντας τις σπουδές του κι ενώ ήταν όλα έτοιμα για να φύγει στην Αμερική προκειμένου να πάρει την ειδικότητα της γυναικολογίας που ήθελε, μια θέση εσωτερικού βοηθού στην Παθολογική και Καρδιολογική Κλινική του Γενικού Κρατικού Νοσοκομείου Πειραιώς «Βασίλισσα Φρειδερίκη» τον κράτησε στην Ελλάδα. Εκεί δούλεψε στενά με τον καθηγητή Ντολιόπουλο και διακρίθηκε. Παρά το γεγονός ότι του είχε προταθεί υφηγεσία, οι δυσκολίες της εποχής και της οικογένειας τον ανάγκασαν να επιστρέψει στην Κοζάνη και να εξασκήσει την ιατρική στη γενέθλια πόλη. Τίμησε με πάθος τον όρκο του Ιπποκράτη και προσέφερε αφειδώς τις ιατρικές του υπηρεσίες, συχνά μακριά από τα όρια του Νομού Κοζάνης, καλύπτοντας όλη τη Δυτική Μακεδονία. Στο Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Πειραιώς γνωρίστηκε με την πρώην σύζυγό του Γεσθημανή (Μένη), με την οποία παντρεύτηκαν το 1961 και απέκτησαν μια κόρη την Ολυμπία (Λία).
Πέρα από την ιατρική, την οποία μέχρι το τέλος της καριέρας του μελετούσε, είχε πάθος με την Ιστορία. Είχε άριστη γνώση της παγκόσμιας Ιστορίας, όλων των εποχών.
Υπήρξε μαζί με άλλους, ιδρυτής του πολιτιστικού συλλόγου «Φίλοι της Τέχνης» και διετέλεσε πρόεδρός του μετά τη μεταπολίτευση. Μια από τις σημαντικότερες στιγμές του Συλλόγου ήταν το ανέβασμα του θεατρικού έργου «Καρέκλες» του Ιονέσκο, το οποίο παρουσιάστηκε και στο Φεστιβάλ Ερασιτεχνικού Θεάτρου της Ιθάκης το 1974, σε σκηνοθεσία του φίλου του γιατρού οφθαλμιάτρου Χρήστου Μπέσσα, παρουσία του ίδιου του θεατρικού συγγραφέα Ευγένιου Ιονέσκο, ο οποίος είχε δηλώσει ενθουσιασμένος από την μεταφορά του έργου του. (Φωτογραφίες από την παράσταση στην Ιθάκη έχουν δωριστεί από την κόρη του Λία στη Βιβλιοθήκη Κοζάνης)
Η ενασχόληση του με τα κοινά ξεκινά το 1982, οπότε κατεβαίνει υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος με το συνδυασμό «Νέα Πορεία», επικεφαλής του οποίου ήταν ο παιδικός του φίλος, δικηγόρος Γιάννης Γκοβεδάρος. Παρότι ο συνδυασμός εκλέχτηκε ως αντιπολίτευση, ο Γιώργος Μπουντιούκος σάρωσε σε σταυρούς και εκλέχθηκε πρώτος από τους υποψήφιους συμβούλους όλων των συνδυασμών.
Η ενασχόληση με τα κοινά συνεχίζεται και μαζί με τον καρδιακό του φίλο και συνάδελφό Χρίστο Μπέσα και άλλους Κοζανίτες ιδρύουν την «Οικολογική Κίνηση Κοζάνης». Για πρώτη φορά τέθηκαν ζητήματα όπως η προστασία του περιβάλλοντος, η ανακύκλωση, η πράσινη ενέργεια, η ρύπανση, οι ασθένειες από τα εργοστάσια της περιοχής, και άλλα. Το 1990 και το 1994 κατεβαίνει υποψήφιος με την Οικολογική Κίνηση στις δημοτικές εκλογές χωρίς την υποστήριξη οποιουδήποτε κόμματος και εκλέγεται και πάλι δημοτικός σύμβουλος. Η παρουσία του στο Δημοτικό Συμβούλιο ήταν πάντα καταλυτική, όντας άνθρωπος με ευρύ πνεύμα, λογική, ανοιχτούς ορίζοντες και κυρίως συναινετικός. Υπερασπίστηκε με πάθος την αρχιτεκτονική κληρονομιά της Κοζάνης, τα ελάχιστα διατηρητέα που είχαν απομείνει, τα πέτρινα σπίτια, τα παλιά καλντερίμια.
Εργάστηκε ως γιατρός τουλάχιστον μέχρι το 2000, οπότε και συνταξιοδοτήθηκε. Με την πάροδο των χρόνων, τα προβλήματα από την αναπηρία του αρχίζουν να γίνονται αρκετά έντονα, οπότε και με παρότρυνση της κόρης του Λίας αποφασίζει να μετακομίσει μόνιμα στη Θεσσαλονίκη. «Κυνήγησα τις αρρώστιες τόσα χρόνια. Τώρα, με εκδικούνται» συνηθίζει να λέει για τα προβλήματα υγείας, με το γνωστό του φλέγμα και χιούμορ. Στεφανιαία νόσος τριών αγγείων και λόγω «συναδελφικότητας» αντιμετωπίζεται από τον καθηγητή Παρχαρίδη με αγγειοπλαστική.
Όσο περνούν τα χρόνια, η αναπηρία τον καθηλώνει, το περίμενε άλλωστε, και δεν αργεί να εμφανίσει σημάδια γεροντικής άνοιας τα οποία γίνονται όλο και πιο έντονα. Παρά την ασθένεια του, ο ευγενικός του χαρακτήρας και λόγος, η πνευματικότητά του, οι ιατρικές του γνώσεις ξεδιπλώνονται έστω και στιγμιαία στις μικρές αναλαμπές, οι οποίες περνώντας ο χρόνος εξασθενούν.
Έφυγε στις 13 Δεκεμβρίου του 2012 στα χέρια της μονάκριβης κόρης του. Η κηδεία του και η ταφή του έγιναν «στη γενέθλια γη» όπως ήταν η επιθυμία του.
Μανέντης, Διονύσιος Γερ., 1903-1975 -- Πολιτικοί
Person · 1903-1975

Ο Διονύσιος Μανέντης γεννήθηκε στο χωριό Αγία Ειρήνη, κοντά στο Αργοστόλι της Κεφαλλονιάς, το 1903. Το 1931 σε ηλικία 28 ετών αμέσως μετά την απόκτηση της ειδικότητας του χειρούργου - γυναικολόγου από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών εγκαθίσταται στην Κοζάνη.
Η προσαρμογή του νησιώτη γιατρού στον τόπο, αλλά και στη νοοτροπία των ανθρώπων που ζούσαν σε μια ορεινή απομακρυσμένη περιοχή της Βόρειας Ελλάδας, που έφεραν όμως μαζί τους μια λαμπρή κοινωνική και πνευματική παράδοση 250 χρόνων, υπήρξε εύκολη και αποτελεσματική

Αγάπησε την πόλη και τους ανθρώπους της και αυτοί με τη σειρά τους ανταπέδωσαν, εκτιμώντας τα πολλά προσόντα του και τη βοήθεια που τους πρόσφερε, τον τίμησαν για πενήντα περίπου χρόνια. Ο Διονύσιος Μανέντης βρ΄ισκεται στο επίκεντρο, όχι μονάχα της ιατρικής και λογοτεχνικής ζωής, αλλά και της πολιτικής και του κοινωνικού βίου γενικότερα.
Λίγα χρόνια μετά τον ερχομό του, παντρεύεται την Αικατερίνη Γκορτσούλη γόνο παλιάς αρχοντικής κοζανίτικης οικογένειας. Η ιατρική του προσφορά, η οποία είναι ίσως η σπουδαιότερη για την επιστημονική της ποιότητα, για το αίσθημα ευθύνης και ανθρωπιάς που τη χαρακτήριζε, αλλά και για έναν άλλο λόγο που σπάνια τον συζητούσε, τη θητεία του σε όλη τη διάρκεια του πολέμου, στην Αλβανία, στα προωθημένα ορεινά χειρουργεία του Μετώπου. Είναι ο γιατρός που περιποιήθηκε το τραύμα στο στήθος του συνταγματάρχη Δαβάκη, διοικητή τότε του αποσπάσματος της Πίνδου, ο οποίος δέχθηκε την πρώτη επίθεση από τους Ιταλούς στην περιοχή της Σαμαρίνας και και της Φούρκας.
Η κλίση του Μανέντη προς την τέχνη εμφανίστηκε πολύ νωρίς. Από τα μαθητικά του χρόνια έδωσε δείγματα μιας ιδιαίτερης κλίσης στη λογοτεχνία και ιδίως στην ποίηση. Από ένα άρθρο που δημοσίευσε η εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ" τον Μάιο του 1956 μετά το φοβερό σεισμό που κατέστρεψε την Κεφαλλονιά, με τίτλο "Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ", " Ο ΛΟΓΟΤΕΧΝΗΣ", "Ο ΠΟΙΗΤΗΣ", παίρνουμε σύντομες, αλλά ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τα μαθητικά του χρόνια, το χαρακτήρα του, τα πρώτα ερωτικά του σκιρτήματα. Στην τελευταία τάξη του Γυμνασίου γράφει, "ο υποφαινόμενος ήταν κακός μαθητής, ανήσυχος τύπος παιδιού, που επειδή είχε δημοσιεύσει κάποια ερωτικά και πατριωτικά ποιήματα ενόμιζε συνάδελφο τον μακαρίτη Παλαμά".
Το πρώτο χρονολογικά λογοτεχνικό έργο που βρίσκομε στο αρχείο του, είναι μια ποιητική συλλογή με τίτλο "Τ' ανθρώπινα" και υπότιτλο Τραγούδια", που εκδόθηκαν το 1925 από το τυπογραφείο "Νάρκισσος" των Αθηνών, όταν ο συγ γραφέας ήταν 22 ετών, φοιτητής ακόμα της ιατρικής.
Πρόκειται για ένα μικρό βιβλιαράκι 46 σελίδων, με ένα άσπρο κύκνο στο εξώφυλλο, φιλοτεχνημένο από τον γνωστό την εποχή εκείνη αρχιτέκτονα Κίμωνα Λάσκαρη. Περιέχει εξήντα ποιήματα, νεανικά πρωτόλεια, αφιερωμένα τα περισσότερα στη γυναίκα και τον έρωτα, γραμμένα με ομοιοκαταληξία και με μια ενδιαφέρουσα ποιητική διάθεση, ανάμεσα σ' αυτά τα ποιήματα υπάρχει και ξεχωρίζει μια ποιητική σύνθεση που έχει τον τίτλο "Η ΠΟΡΝΗ", αλλά και μια μικρή ιστορία, την οποία μας εκμυστερεύεται ο ίδιος ο συγγραφέας, σε ένα δημοσίευμά του στο "Μακεδονικό Ημερολόγιο" του Σφενδόνη του έτους 1972 με την ευκαιρία της αναδημοσίευσης του.
"Το ποιήμα αυτό το έγραψα το 1923" σημειώνει ο Μανέντης. "Είχα την άτυχη έμπνευση να το αφιερώσω στον ποιητή Κ. Βάρναλη. Αυτό ήταν. Εγώ ήμουν ένας νεαρός άγνωστος, ο Βάρναλης δημοφιλέστατος, πασίγνωστος. Ο έξοχος ποιητής των "Μοιραίων". Κι έτσι το ποιήμα απεδόθη στον Βάρναλη και να απαγγέλεται η "Πόρνη" του Βάρναλη. Το ποιημά του " Κοζάνη" το 1940 είναι αφιερωμένο στη μνήμη του λογοτέχνη Κωνσταντίνου Τσιτσελίκη. Εκτός απο την ποίηση ο Μανέντης ασχολήθηκε και με την πεζογραφία, τα πρώτα δείγματα βρίσκονται το 1928 στην Αθήνα όταν εξέδωσε " την Εφημερίδα των Κεφαλλήνων".
Στις αρχές του 1945 στην εφημερίδα της Θεσ/νίκης "Μακεδονία", ο Μανέντης δημοσίευσε με τίτλο "510" και υπέρτιτλο "Τα μαρτύρια των δούλων" αναμνήσεις από τη δραματική ιστορία που έζησε στα χρόνια της Γερμανικής κατοχής.

Στο προσωπικό του αρχείο διασώζεται μονάχα ένα μέρος των δημοσιευμάτων, αρκετά όμως για να μας να μας δώσουν την εικόνα αυτής της περιπέτειας, αλλά και της λογοτεχνικής αξιας του κειμένου. Το χρονικό της σύλληψης του Μανέντη, με άλλους είκοσι επιβάτες που ταξίδευαν με κοζανίτικο φορτηγό τον Ιούλιο του 1943, με προορισμό την Θεσ/νίκη.
Στο αυτοκίνητο βρέθηκαν 5 όπλα, και ο γολγοθάς του μαρτυρίου αρχίζει με πρώτο σταθμό μια παλαιά στρατιώτική αποθήκη στην ανηφόρα του δρόμου της Βέροιας προς την Κοζάνη, για να συνεχίσει στο στρατόπεδο "Παύλος Μελάς" για να καταλήξει στο "510", όπως ήταν γνωστό ένα διόροφο σπίτι στη Λεωφόρο Βασιλίσης Όλγας, "όπου η Γκεστάπο το είχε μετατρέψει στην πιο φρικτή και μεθοδική φυλακή βασανιστηρίων". Με αφηγηματική απλότητα, περιγράφει τις σκληρές συνθήκες διαβίωσης στη φυλακή, κ.α
Πολιτεύθηκε πρώτη φορά στις εκλογές του 1950 με το Κόμμα Φιλελευθέρων χωρίς να εκλεγεί, ενώ εξελέγη βουλευτής Κοζάνης με το ίδιο κόμμα στις εκλογές του 1951. Ο Μανέντης πολιτεύθηκε και εξελέγη βουλευτής Κοζάνης στις εκλογές της 19ης Φεβρουαρίου 1956 με την Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση (ΕΡΕ) και ανέλαβε υφυπουργός Γεωργίας (29.2.1956-5.3.1958) στην κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Επανεξελέγη βουλευτής επίσης με την ΕΡΕ το 1958 και το 1961, και ανέλαβε υπουργός Βορείου Ελλάδος (4.11.1961-19.6.1963) στην κυβέρνηση του Κ. Καραμανλή. Επανεξελέγη με την ΕΡΕ στις εκλογές του 1963 και του 1964.
Μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, ο Διον. Μανέντης προσχώρησε στη Νέα Δημοκρατία, με την οποία εξελέγη βουλευτής Κοζάνης στις πρώτες μεταπολιτευτικές εκλογές του 1974. Δεν ολοκλήρωσε όμως την κοινοβουλευτική του θητεία, καθώς απεβίωσε στις 30 Ιανουαρίου 1975.
Ινστιτούτο Βιβλίου και Ανάγνωσης
Corporate body · 1995 - 2011
Το Ινστιτούτο Βιβλίου και Ανάγνωσης (1995 έως το 2011) συνιδρύθηκε με προγραμματική σύμβαση Κοβενταρείου Δημοτικής Βιβλιοθήκης, Υπουργείου Πολιτισμού και Δήμου Κοζάνης. Το Ελληνικό Κράτος, λόγω της σημαντικότητας της συλλογής της ΚΔΒΚ ανακήρυξε την Κοζάνη «Πόλη του Βιβλίου» στο πλαίσιο του νέου θεσμού του «Πολιτιστικού Δικτύου Πόλεων» θέτοντας ως πρωταρχικό στόχο και την ανάδειξη, την ενίσχυση, τον εμπλουτισμό, την πρότυπη λειτουργία της, την εξωστρέφεια, την ενίσχυση των τομέων της παραγωγής βιβλίου και την πνευματική ανάπτυξη του τόπου ώστε να αναδείξει την ταυτότητά του.
Διευθυντές του ΙΝΒΑ: Β. Π. Καραγιάννης (1996 - 2003) & Κωνσταντίνος Ντίνας (2003 - 2006).
Σημαντικοί σταθμοί:
15/07/1995 : Προγραμματική Σύμβαση για την ίδρυση.
20/12/1995 : «Σύσταση Δημοτικής Επιχείρησης στο Δήμο Κοζάνης με την επωνυμία Ινστιτούτο Βιβλίου & Ανάγνωσης Κοζάνης (Ι.Ν.Β.Α ΦΕΚ/Β΄/1045) .
18/01/2010 : «Μετατροπή του Ινστιτούτου Βιβλίου & Ανάγνωσης Κοζάνης σε Κοινωφελή Επιχείρηση σε προσαρμογή Ν. 3463/2006 Δ.Κ.Κ. (ΦΕΚ/Β΄/020).
06/05/2011 : «Συγχώνευση του Ινστιτούτου Βιβλίου & Ανάγνωσης Κοζάνης στην ενιαία Κοινωφελή Επιχείρηση του Δήμου Κοζάνης με την επωνυμία «Δημοτική Επιχείρηση Κοινωνικής Πρόνοιας & Μέριμνας του Δήμου Κοζάνης» σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 3852/2010. (ΦΕΚ/Β΄/753)