Κατά την επανάσταση του 1878 στην Κοζάνη ο κλήρος απετέλεσε πηγή τροφοδοσίας για τις μάχιμες αντάρτικες μονάδες και πρωτόγνωρο γεγονός είναι η δημιουργία από τον Ιεράρχη Ευγένιο της περίφημης Ιερατικής μονάδας που αποτελείται από φωτισμένους Κοζανίτες Ιεροδιάκονες, συνολικά τριακόσιους εθελοντές (300) με τα άλογά τους, με ηγήτορα ένα παλληκάρι 28 χρονών, τον Παριανό Χειρουργό και Μαιευτήρα Γεώργιο Ι. Μεταξά που είχε φθάσει στις 25/3/1878 στη Κοζάνη και φιλοξενήθηκε στο αρχοντικό Κατσικά, γεγονός που έγινε η αιτία της γνωριμίας του με την Χιονία και στη συνέχεια του γάμου τους στις 28 Μαΐου 1881.
Ο Μεταξάς στάλθηκε από το Αθηναϊκό Μέτωπο της Ελεύθερης Ελλάδας για να μετατρέψει την Επανάσταση του Ιεράρχη Ευγενίου σε ανταρτοπόλεμο διαρκείας και μ' αυτόν αφ' ενός να ξεσηκώσει ολόκληρο τον Ελληνικό Λαό της Μακεδονίας και παράλληλα να αποτρέψει τις ορέξεις των Βουλγάρων.
Την ημέρα τις 25 Μαρτίου 1878 η ακμαία Χριστιανική Κοζάνη με το σταυρό και το ξίφος εξελίχθη την εποχή εκείνη στο μοναδικό ισχυρό οχυρό της Μακεδονίας και δίνει το ιστορικό παρόν για ένα νέο υπέρ πάντων αγώνα. Περί τον Μάιο του 1878, όταν προέκυψε το θέμα του εξοπλισμού των Ελλήνων Μακεδόνων η Χιονία Κατσικά σαν γνήσια Ελληνίδα, είπε στον Γεώργιο Μεταξά : «Τα δίνω όλα για την Ελλάδα» και άνοιξε ο κρουνός και μπήκε δυναμικά στον αγώνα. Το ποσό της δαπάνης ξεπέρασε το ποσό των 500 εκατομμυρίων χρυσών φράγκων, το οποίο μετρήθηκε από τον Παύλο Μελά περί την 28 Ιουλίου 1904, στο σπίτι του Γεωργίου Μεταξά. Από τα ιστορικά γεγονότα της επαναστάσεως της Κοζάνης, ένα τυχαίο γεγονός σε υψόμετρο 1.100 μ. προ του χωριού Περιβόλι σε ένα αδιέξοδο μονοπάτι, φέρει την Χιονία Μεταξά επικεφαλής των τριακοσίων Ρασοφόρων ιππέων εναντίον τουρκικής στρατιωτικής μονάδος φονεύοντας εκατοντάδες Τούρκους στρατιώτες και ιδίως Αξιωματικούς, με πάνω από 100 στρατιώτες τούρκους αιχμάλωτους. Το 1903 στις μάχες Μοναστηρίου, Περπελέ, Αχρίδας ο Γεώργιος και η Χιονία Μεταξά ήταν επικεφαλής 600 ιππέων του σώματος Ιερομοναχών Κοζανιτών και 1000 επιστρατευμένων πεζών επίσης Κοζανιτών διασφάλισαν τους εκεί Έλληνες και καταδίωξαν τους Βουλγάρους. Ενώ στη μάχη του Ξυνού Νερού οι Τούρκοι έπαθαν πανωλεθρία από τον Saitan Μεταξά.
Ο Γεώργιος Μεταξάς πέθανε το 1929, η περηφάνια της Χιονίας δεν κάμθηκε με τον θάνατο του συζύγου της, έζησε μέσα στην αγάπη και στη θαλπωρή της οικογενείας της έως το 1950.
Ο Διονύσιος Μανέντης γεννήθηκε στο χωριό Αγία Ειρήνη, κοντά στο Αργοστόλι της Κεφαλλονιάς, το 1903. Το 1931 σε ηλικία 28 ετών αμέσως μετά την απόκτηση της ειδικότητας του χειρούργου - γυναικολόγου από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών εγκαθίσταται στην Κοζάνη.
Η προσαρμογή του νησιώτη γιατρού στον τόπο, αλλά και στη νοοτροπία των ανθρώπων που ζούσαν σε μια ορεινή απομακρυσμένη περιοχή της Βόρειας Ελλάδας, που έφεραν όμως μαζί τους μια λαμπρή κοινωνική και πνευματική παράδοση 250 χρόνων, υπήρξε εύκολη και αποτελεσματική
Αγάπησε την πόλη και τους ανθρώπους της και αυτοί με τη σειρά τους ανταπέδωσαν, εκτιμώντας τα πολλά προσόντα του και τη βοήθεια που τους πρόσφερε, τον τίμησαν για πενήντα περίπου χρόνια. Ο Διονύσιος Μανέντης βρ΄ισκεται στο επίκεντρο, όχι μονάχα της ιατρικής και λογοτεχνικής ζωής, αλλά και της πολιτικής και του κοινωνικού βίου γενικότερα.
Λίγα χρόνια μετά τον ερχομό του, παντρεύεται την Αικατερίνη Γκορτσούλη γόνο παλιάς αρχοντικής κοζανίτικης οικογένειας. Η ιατρική του προσφορά, η οποία είναι ίσως η σπουδαιότερη για την επιστημονική της ποιότητα, για το αίσθημα ευθύνης και ανθρωπιάς που τη χαρακτήριζε, αλλά και για έναν άλλο λόγο που σπάνια τον συζητούσε, τη θητεία του σε όλη τη διάρκεια του πολέμου, στην Αλβανία, στα προωθημένα ορεινά χειρουργεία του Μετώπου. Είναι ο γιατρός που περιποιήθηκε το τραύμα στο στήθος του συνταγματάρχη Δαβάκη, διοικητή τότε του αποσπάσματος της Πίνδου, ο οποίος δέχθηκε την πρώτη επίθεση από τους Ιταλούς στην περιοχή της Σαμαρίνας και και της Φούρκας.
Η κλίση του Μανέντη προς την τέχνη εμφανίστηκε πολύ νωρίς. Από τα μαθητικά του χρόνια έδωσε δείγματα μιας ιδιαίτερης κλίσης στη λογοτεχνία και ιδίως στην ποίηση. Από ένα άρθρο που δημοσίευσε η εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ" τον Μάιο του 1956 μετά το φοβερό σεισμό που κατέστρεψε την Κεφαλλονιά, με τίτλο "Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ", " Ο ΛΟΓΟΤΕΧΝΗΣ", "Ο ΠΟΙΗΤΗΣ", παίρνουμε σύντομες, αλλά ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τα μαθητικά του χρόνια, το χαρακτήρα του, τα πρώτα ερωτικά του σκιρτήματα. Στην τελευταία τάξη του Γυμνασίου γράφει, "ο υποφαινόμενος ήταν κακός μαθητής, ανήσυχος τύπος παιδιού, που επειδή είχε δημοσιεύσει κάποια ερωτικά και πατριωτικά ποιήματα ενόμιζε συνάδελφο τον μακαρίτη Παλαμά".
Το πρώτο χρονολογικά λογοτεχνικό έργο που βρίσκομε στο αρχείο του, είναι μια ποιητική συλλογή με τίτλο "Τ' ανθρώπινα" και υπότιτλο Τραγούδια", που εκδόθηκαν το 1925 από το τυπογραφείο "Νάρκισσος" των Αθηνών, όταν ο συγ γραφέας ήταν 22 ετών, φοιτητής ακόμα της ιατρικής.
Πρόκειται για ένα μικρό βιβλιαράκι 46 σελίδων, με ένα άσπρο κύκνο στο εξώφυλλο, φιλοτεχνημένο από τον γνωστό την εποχή εκείνη αρχιτέκτονα Κίμωνα Λάσκαρη. Περιέχει εξήντα ποιήματα, νεανικά πρωτόλεια, αφιερωμένα τα περισσότερα στη γυναίκα και τον έρωτα, γραμμένα με ομοιοκαταληξία και με μια ενδιαφέρουσα ποιητική διάθεση, ανάμεσα σ' αυτά τα ποιήματα υπάρχει και ξεχωρίζει μια ποιητική σύνθεση που έχει τον τίτλο "Η ΠΟΡΝΗ", αλλά και μια μικρή ιστορία, την οποία μας εκμυστερεύεται ο ίδιος ο συγγραφέας, σε ένα δημοσίευμά του στο "Μακεδονικό Ημερολόγιο" του Σφενδόνη του έτους 1972 με την ευκαιρία της αναδημοσίευσης του.
"Το ποιήμα αυτό το έγραψα το 1923" σημειώνει ο Μανέντης. "Είχα την άτυχη έμπνευση να το αφιερώσω στον ποιητή Κ. Βάρναλη. Αυτό ήταν. Εγώ ήμουν ένας νεαρός άγνωστος, ο Βάρναλης δημοφιλέστατος, πασίγνωστος. Ο έξοχος ποιητής των "Μοιραίων". Κι έτσι το ποιήμα απεδόθη στον Βάρναλη και να απαγγέλεται η "Πόρνη" του Βάρναλη. Το ποιημά του " Κοζάνη" το 1940 είναι αφιερωμένο στη μνήμη του λογοτέχνη Κωνσταντίνου Τσιτσελίκη. Εκτός απο την ποίηση ο Μανέντης ασχολήθηκε και με την πεζογραφία, τα πρώτα δείγματα βρίσκονται το 1928 στην Αθήνα όταν εξέδωσε " την Εφημερίδα των Κεφαλλήνων".
Από το 1931που εγκαθίσταται στην Κοζάνη δημοσιεύει χρονογραφήματα στην εφημερίδα της Κοζάνης " Βόρειος Ελλάς" του Σταύρου Θεοδοσιάδη, με τίτλο " Έπεα πτερόεντα" .
Στις αρχές του 1945 στην εφημερίδα της Θεσ/νίκης "Μακεδονία", ο Μανέντης δημοσίευσε με τίτλο "510" και υπέρτιτλο "Τα μαρτύρια των δούλων" αναμνήσεις από τη δραματική ιστορία που έζησε στα χρόνια της Γερμανικής κατοχής.
Στο προσωπικό του αρχείο διασώζεται μονάχα ένα μέρος των δημοσιευμάτων, αρκετά όμως για να μας να μας δώσουν την εικόνα αυτής της περιπέτειας, αλλά και της λογοτεχνικής αξιας του κειμένου. Το χρονικό της σύλληψης του Μανέντη, με άλλους είκοσι επιβάτες που ταξίδευαν με κοζανίτικο φορτηγό τον Ιούλιο του 1943, με προορισμό την Θεσ/νίκη.
Στο αυτοκίνητο βρέθηκαν 5 όπλα, και ο γολγοθάς του μαρτυρίου αρχίζει με πρώτο σταθμό μια παλαιά στρατιώτική αποθήκη στην ανηφόρα του δρόμου της Βέροιας προς την Κοζάνη, για να συνεχίσει στο στρατόπεδο "Παύλος Μελάς" για να καταλήξει στο "510", όπως ήταν γνωστό ένα διόροφο σπίτι στη Λεωφόρο Βασιλίσης Όλγας, "όπου η Γκεστάπο το είχε μετατρέψει στην πιο φρικτή και μεθοδική φυλακή βασανιστηρίων". Με αφηγηματική απλότητα, περιγράφει τις σκληρές συνθήκες διαβίωσης στη φυλακή, κ.α
Πολιτεύθηκε πρώτη φορά στις εκλογές του 1950 με το Κόμμα Φιλελευθέρων χωρίς να εκλεγεί, ενώ εξελέγη βουλευτής Κοζάνης με το ίδιο κόμμα στις εκλογές του 1951. Ο Μανέντης πολιτεύθηκε και εξελέγη βουλευτής Κοζάνης στις εκλογές της 19ης Φεβρουαρίου 1956 με την Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση (ΕΡΕ) και ανέλαβε υφυπουργός Γεωργίας (29.2.1956-5.3.1958) στην κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Επανεξελέγη βουλευτής επίσης με την ΕΡΕ το 1958 και το 1961, και ανέλαβε υπουργός Βορείου Ελλάδος (4.11.1961-19.6.1963) στην κυβέρνηση του Κ. Καραμανλή. Επανεξελέγη με την ΕΡΕ στις εκλογές του 1963 και του 1964.
Μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, ο Διον. Μανέντης προσχώρησε στη Νέα Δημοκρατία, με την οποία εξελέγη βουλευτής Κοζάνης στις πρώτες μεταπολιτευτικές εκλογές του 1974. Δεν ολοκλήρωσε όμως την κοινοβουλευτική του θητεία, καθώς απεβίωσε στις 30 Ιανουαρίου 1975.