Τὸ κείμενο συνοδεύεται συνήθως ἀπὸ διάστιχες ἑρμηνευτικὲς σημειώσεις γλῶσσσες, ὑπομνηματισμὸ καὶ ἄλλες σποραδικὲς σημειώσεις στὸ περιθώριο.

(φ. Ir-Iv) ὑποτυπώδης πίνακας περιεχομένων μαζὶ μὲ δοκίμια κονδυλίου.
(φ. 1r-48v, σ. 1-96) «Βίος τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Γρηγορίου τοῦ θεολόγου Ἐπισκόπου Ναζιανζηνοῦ συγγραφεὶς ὑπὸ Γρηγορίου Πρεσβυτέρου». Ἀρχ. Συγκαλεῖ μὲν ὑμᾶς, ὦ ἄνδρες, Γρηγόριος... Τέλ. κολοβὸ (φ. 48v, σ. 96) συμπέσας αὐτοῦ τὸν πόδα ὀδυρμοῖς καὶ δά[κρυσιν ἱκέτευε τὸν μακάριον = κεφ. 19. 37. ἔκδ. X. Lequeux, Gregorii Presbyteri Vita Sancti Gregorii Theologi, Corpus Christianorum. Series Graeca 44, Turnhout, Brepols, 2001, σ. 119-201. Προηγεῖται τοῦ κειμένου περίληψη, Ἀρχ. Προίμιον μὲν ἀρεταὶ ποικίλαι. Τέλ. καὶ ἐμφύσεως σχηματίζει.
(φ. 55r-72v, σ. 109-136) «Τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Γρηγορίου Ναζιανζηνοῦ τοῦ Θεολόγου, Περὶ Θεολογίας καὶ καταστάσεως 'Επισκόπου. Λόγος αος» (=Λόγος Κ΄). Ἀρχ. <Ὅ>ταν ἴδω τὴν νῦν γλωσσαλγίαν καὶ τοὺς ἀνθημερινοὺς σοφοὺς. Τέλ. ἐν αὐτῷ Χριστῷ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. PG 35, 1065-1080. Παρασελίδιες ἑρμηνευτικὲς σημειώσεις καὶ διάστιχες ἑρμηνευτικὲς σημειώσεις (γλῶσσσες).
(φ. 68r-73r, σ. 137-145) «Τοῦ αὐτοῦ Εἰς τὴν χειροτονίαν Δοαρῶν ὁμιλία ἐκδοθεῖσα Εὐλαλίῳ ἐπισκόπῳ». Ἀρχ. <Δ>έξασθε τὸν ἡμέτερον λόγον, ἀδελφοὶ, Τέλ. ἔθνος ἅγιον, βασίλειον ἱεράτευμα, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν. PG 35, 852-856. Παρασελίδιες ἑρμηνευτικὲς σημειώσεις καὶ διάστιχες ἑρμηνευτικὲς σημειώσεις (γλῶσσσες).
(φ. 73r-119r, σ. 145-237) «Τοῦ αὐτοῦ, Περὶ τῆς ἐν διαλέξεσιν εὐταξίας λόγος λδος» (Λόγος ΛΒ΄) Ἀρχ. Ἐπειδὴ συνεληλύθατε προθύμως. Τέλ. τεύξεσθε τῆς ἐκεῖθεν ἀληθείας καὶ θεωρίας, ἀμήν. PG 36, 173-212. Παρασελίδιες ἑρμηνευτικὲς σημειώσεις καὶ διάστιχες ἑρμηνευτικὲς σημειώσεις (γλῶσσσες).

1. (φ. 2 r -44 v ) ΕΥΚΛΕΙΔΗΣ, Στοιχεῖα (Βιβλία 11-14). Τίτλος: «Εὐκλείδου
στοιχεῖον ια ον καὶ στερεῶν α ον ». Ἀρχ. α ον . Στερόν ἐστι, τὸ μῆκος, καὶ
πλάτος, καὶ βάθος ἔχον. Τέλ. οὕτως καὶ ἡ γωνία πρὸς τὴν γωνίαν. Ἐν
τοῖς ἴσοις κύκλοις κ(αὶ τὰ τοιαῦτα). Τέλος τοῦ ϛ΄ βιβλίου τοῦ
Εὐκλείδους. – (φ. 2 r -16 v ) Βιβλίο ια΄. – (φ. 16 v -28 v ) Βιβλίο ιβ΄. – (φ. 28 v -
40 r ) Βιβλίο ιγ΄. – (φ. 40 r -44 v ) Βιβλίο ιδ΄. Μεγάλη ὁμοιότητα κειμένου μὲ
τὴν ἔκδοση: [Μεθόδιος Ἀνθρακίτης – Μπαλάνος Βασιλόπουλος], Ὁδὸς
μαθηματικῆς, Βενετία 1749, σ. 236-344. Γιὰ τὴν ἔκδοση τοῦ Εὐκλείδη
βλ. Ἔκδ. Euclidis, Elementa, post I. L. Heiberg edidit E. S. Stamatis,
ἐκδ. Teubner, Λειψία 2 1969. Στὰ περιθώρια, σὲ κάθε σελίδα,
γεωμετρικὰ σχήματα, ὅπως καὶ στὴν Ὁδὸν μαθηματικῆς.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΚΟΖΑΝΗΣ

 116 

Στὸ φ. 45 r τὸ κείμενο: Πρότασις ριη΄τοῦ ι΄ βιβλίου. Προκείσθω ἡμῖν
δεῖξαι ὅτι ἐπὶ τῶν τετραγώνων σχημάτων, ἀσύμμετρος ἐστὶν ἡ
διάμετρος τῇ πλευρᾷ μήκει.
2. (φ. 46 r -60 r ) ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ ΕΚ ΒΙΘΥΝΙΑΣ, Σφαιρικά. Τίτλος: «Περὶ σφαιρικῶν
κατὰ τὸν Θεοδόσιον». Ἀρχ. [Βιβλίον α΄. Ὅροι.] 1. Σφαῖρά ἐστι σχῆμα
στερεὸν ὑπὸ μιᾶς ἐπιφανείας περιεχόμενον. Τέλ. Καὶ διὰ τῆς ἀνωτέρω
οἱ ἁπτόμενοι κύκλοι ὁμοίως ἐγκλινόμενοι ἔσονται. – (φ. 46 r -51 v ) Βιβλίο
α΄. – (φ. 52 r -60 r ) Βιβλίο β΄. Μεγάλη ὁμοιότητα κειμένου μὲ τὴν ἔκδοση:
Ὁδὸς μαθηματικῆς, σ. 373-403. Στὰ περιθώρια, σχεδὸν σὲ κάθε σελίδα,
γεωμετρικὰ σχήματα, ὅπως καὶ στὴν Ὁδὸν μαθηματικῆς.
3. (φ. 62 r -99 v ) ΑΔΗΛΟΣ, «Σύντομος θεωρία καὶ πρᾶξις Ἀριθμητικῆς». Ἀρχ. Οὐκ
ὀλίγοι ἐοίκασι περὶ ἀριθμητικῆς γεγραφέναι. Τέλ. Τοσούτους περιττοὺς
περιέχει ἀπὸ μονάδος, ἀρχομένους, ὅσας ἡ αὐτοῦ ῥίζα μονάδας
περιέχει. ἄρα κτ. Στὰ περιθώρια, συχνὰ σχήματα.
4. (φ. 100 r -102 r ) ΑΔΗΛΟΣ, «Περὶ Γεωμετρικῆς ψηφοφορίας». Ἀρχ. Ψηφοφορία
γεωμετρική ἐστιν, ἡ περὶ τὴν διανομὴν τῶν μήκεων, καὶ έπιφανειῶν
καταγινομένη. Τέλ. Εἰ δὲ βούλει ἀκριβέστερον ποιῆσαι μερισμόν,
πρόσθες πολλὰς τζίφρας. Τέλος τῆς άριθμητικῆς.
5. (φ. 102 v -115 v ) ΑΔΗΛΟΣ, «Περὶ Τριγωνομετρίας». Ἀρχ. Πάσης εὐθυγράμμου
γωνίας τὸ μέτρον ἐστὶν ἡ ἐκ τῆς ἀφῆς τῶν εὐθειῶν. Τέλ. Οὕτω τὸ ὑπὸ
τῶν α΄β΄, β΄γ΄ ὀρθογώνιον πρὸς τὸ διπλάσιον τοῦ τριγώνου. Στὰ
περιθώρια, σχεδὸν σὲ κάθε σελίδα, τριγωνομετρικὰ σχήματα.
6. (φ. 116 r -138 v ) ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΑΖΙΑΝΖΗΝΟΣ, Λόγοι, μὲ σποραδικὰ παρασελίδια
σχόλια.
1 (φ. 116 r -123 r ) Εἰς τὸ ἅγιον Πάσχα. Ἀρχ. Ἐπὶ τῆ φυλακῆς μου στήσομαι.
Ἔκδ. PG 36.624-664. Στὸ φ. 123 r ἐξήγηση τῶν ὅρων-λέξεων: λόγος τοῦ
θεοῦ, Ἀχιτόφελ, δράκων.
2 (φ. 124 r -126 r ) Εἰς τὴν καινὴν Κυριακὴν καὶ εἰς τὸ ἔαρ καὶ εἰς τὸν
μάρτυρα Μάμαντα. Ἀρχ. Ἐγκαίνια τιμᾶσθαι παλαιὸς νόμος καὶ καλῶς
ἔχων. Ἔκδ. PG 36.608-622.
3 (φ. 126 v -130 v ) Εἰς τὴν ἁγίαν Πεντηκοστήν. Ἀρχ. Περὶ τῆς ἑορτῆς
βραχέα φιλοσοφήσωμεν. Ἔκδ. PG 36.428-452.
4 (φ. 132 r -133 r ) Εἰς τὸ ἅγιον Πάσχα καὶ εἰς τὴν βραδυτῆτα. Ἀρχ.
Ἀναστάσεως ἡμέρα καὶ ἡ ἀρχὴ δεξιά. Ἔκδ. PG 35.396-401.
7. (φ. 136 r -138 v καὶ 143 v -144 r ) ΜΑΞΙΜΟΣ ΜΑΡΓΟΥΝΙΟΣ, Ἐπιστολές: α) Γεωργίῳ
τῷ Μαξίμῳ. Ἀρχ. Τὸ τῆς λήθης ὕδωρ ἐκπέπωκας. β) Ἰωάσαφ. Ἀρχ.
Τῶν ἐραστῶν οἱ περί τι διακαῶς τὴν φλόγα ἐκκαίοντες. γ) Λαυρεντίῳ.
Ἀρχ. Αὖθις τ’ ἄρα τῶν γε παρ’ ἡμῶν στερηθήσῃ. δ) Ἰωάσαφ τῷ
Δορυανῷ, Νικολάῳ τῷ Ῥοδίῳ, Ἰωάννῃ τῷ Μουρζίνῳ. Ἀρχ. Ἕβδομον
τουτὶ ἔτος. ε) Διονυσίῳ μεγάλῳ πρωτοσυγκέλλῳ. Ἀρχ. Οὐδ’ ἵππος
ἀγωνιστὴς εὐσκαλῶς ἔχων ἑαυτῷ. Ϛ) Τῷ Φιλιππυπόλεως. Ἀρχ. Εἴ τίς
ἐστιν ἀγάπη πρὸς τὸ θεῖον. ζ) Διονυσίῳ. Ἀρχ. Δεινὸν οἴησις. η) Ἰωάννη

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΩΔΙΚΩΝ 1-100

 117 

τῷ Μουρζίνῳ. Ἀρχ. Ἡδύ μοι λίαν καὶ χαρίεν. θ) Μελετίῳ Βλαστῷ
(μόνον ἡ προσφώνηση, χωρὶς τὸ κείμενο τῆς ἐπιστολῆς). ι) Πατριάρχῃ
Ἱερεμίᾳ. Ἀρχ. Ἰδοὺ καὶ αὖθις τὰ τοῦ καθ’ἡμᾶς ἱεροῦ δόγματος. Γιὰ τὴν
ἔκδοση τῶν ἐπιστολῶν τοῦ Μαργουνίου βλ. Εὐθ. Κ. Λίτσας, «Μαξίμου
Μαργουνίου ἐπιστολές», Ἑλληνικὰ 59/2 (2009) 269-301.
8. (φ. 139 r -141 r ) <ΨΕΥΔΟ-ΨΕΛΛΟΣ ΜΙΧΑΗΛ>, «Περὶ Μουσικῆς». Ἀρχ. Μουσικὴν
οἱ παλαιοὶ συνέχειν εἶπον τὸ πᾶν. Τέλ. Τὰ μυρία τῶν μελῳδιῶν, καὶ
ποικίλα κατασκευάζεται. Τέλος τῆς μουσικῆς. Βλ. Fragmenta anonyma
de musica, astronomia et geometria, ἐκδ. J.-L. Heiberg, Anonymi logica
et quadrivium cum scholiis, [Det. kgl. danske videnskabernes Selskab.,
Hist.-Fil. Meddelelser 15, 1], Κοπεγχάγη 1928-29. Τὸ αὐτὸ κείμενο καὶ
στὸν κώδ. Harley 5624, φ. 404 v -410 v [http://www.bl.uk/manuscripts/
FullDisplay.aspx?ref=Harley_MS_5624], στὸν κώδ. Paris. Gr. 2334, κ.ἀ.
9. (φ. 141 r -142 r ) Ἀπόσπασμα κειμένου ἀπὸ τὴν Ὁδὸν μαθηματικῆς: Σημεῖόν
ἐστι οὗ μέρος οὐδέν … Γραμμὴ δὲ εὐθυγράμμῳ περιγράφεσθαι
λέγεται.
Στὸ φ. 143 r ἀτελὲς κείμενο, μόνον ἡ ἀρχή: Ἐκ τῶν ἐπιστολικῶν τύπων
τοῦ σοφωτάτου Κορυδαλέως τοῦ ἐγκωμιαστικοῦ χαρακτῆρος
ὑπόδειγμα ε΄. Εἰς ἀρχιερέα πολλῶν καὶ ἄλλων προτερημάτων
πλουτοῦντα, μάλιστα μουσικῆς μετ’ εὐφωνίας. Ἡ […

(φ. 3 r -18 r ) 1778. ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ, Πρὸς Δημόνικον (μὲ ἑρμηνεία).
(φ. 21 r -37 r ) ΜΕΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, Ὁμιλία κατὰ τῶν ὀργιζομένων (CPG
2854). PG 31, 353-372

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΚΟΖΑΝΗΣ

 108 

(φ. 38 r -57 v ) Τοῦ αὐτοῦ, Εἰς τὸ «καθελῶ μου τὰς ἀποθήκας καὶ μείζονας
οἰκοδομήσω».
(φ. 58 r -79 r ) Τοῦ αὐτοῦ, Εἰς τὸ πρόσεχε σεαυτῷ 79 v :  Ἄρτι μὲν ἐπεπαύμην
εἰς τὰ διδασκαλεῖα φοιτῶν, Δοκίμιον κονδυλλίου: Βίος Λουκιανοῦ ἢ περὶ
ἐνυπνίου, 1.1.
(φ. 80 r -113 r ) ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΣ ΚΥΡΟΥ, Περὶ προνοίας.
(φ. 116 r -142 r ) ΜΕΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, Ὁμιλία πρὸς τοὺς νέους ὅπως ἂν ἐξ
ἑλληνικῶν ὠφελοῖντο λόγων (CPG 2867). PG 31, 564-589. Ἔκδ. Boulenger,
Saint Basile, σ. 41-61. Κείμενο μὲ διάστιχη ψυχαγωγικὴ ἑρμηνεία.
(φ. 144 r -171 v ) ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, Περὶ πολυπραγμοσύνης, Dumortier –
Defradas, Plutarque, σ. 266-284.
(φ. 172 r -275 v ) ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ, Τετράστιχα ἰαμβεῖα καὶ ἡρῶα εἰς
τὰ κεφαλαιωδῶς ρηθέντα ἐν τῇ παλαιᾷ, γραφῇ.
(φ. 276 r -319 r ) ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΑΖΙΑΝΖΗΝΟΣ, Εἰς Καισάριον τὸν ἑαυτοῦ
ἀδελφὸν ἐπιτάφιος.
(φ. 320 r -374 r ), Τοῦ αὐτοῦ, Εἰς τὸν Μέγαν Ἀθανάσιον.
(φ. 376 r -392 r ), φ. 376 r Ἐπίγραμμα Τὸν ἐξισωτὴν τῶν βασιλείων φόρων ὁ
γρήγορος νοῦς δεξιοῦται τοῖς λόγοις· καὶ τοὺς φόρους τίθησι μετριοτέρους,
εὐσπλαγχνίας πλάστιγγας αὐτῷ ῥυθμίσας. Ὑπόθεση: Τισί μὲν δοκεῖ
δικανικὸς Εἰς τοὺς λόγους καὶ εἰς τὸν ἐξισωτὴν Ἰουλιανόν (Λόγος 19).
Προηγεῖται τοῦ σχολιασμοῦ ἡ ὑπόθεση. Ἀρχ. Τισὶ μὲν δοκεῖ δικανικὸς εἶναι ὁ
λόγος … καὶ τῶν δημοσίων φόρων διορθωτήν. φ. 376 v Τίτλος: Τίς ἡ τυραννὶς
ἣν ἐξ ἀγάπης ἀεὶ τυραννούμεθα. ἀρχ. (σχόλια) Τίς ἡ τοσαύτη φησὶ τυρρανὶς
καὶ βία, τέλ. μίαν δόξαν τῆς ἁγίας Τριάδος. Γιὰ τὸ κείμενο βλ. CPG Suppl.
3010.19· ΒHGa 1918· PG 35, 1044-1064 – σχολιασμὸς ἀνέκδοτος. Βενετία
Μαρκιανὴ Βιβλιοθήκη, gr. II. 37, φ. 127 v -138 r , ΤΑ 302, σ. 642-652.
(φ. 392 v -410 r ) Τοῦ αὐτοῦ, Λόγος εἰς τοὺς Μακκαβαίους. (ἑρμηνεία καὶ
ἀνάλυση). Εἰς τοὺς Μακκαβαίους (Λόγος 15). Προηγεῖται τοῦ σχολι- ασμοῦ
ἡ ὑπόθεση. Ἀρχ. Ἐν ταῖς μακκαβαιϊκαῖς βίβλοις ἀναγέγραπταί τις ἀνὴρ
Ἰούδας, ἀρχ. (σχόλια) Ἐζητεῖτο παρὰ πολλοῖς ἰδεῖν μάρτυσι τακτέον τοὺς
Μακκαβαίους, τέλ. ὁ ἐξουθενῶν με ἀτιμωθήσεται. Γιὰ τὸ κείμενο βλ. CPG
Suppl. 3010.15· BHGa 1007· PG 35, 912-933.
(φ. 411 r -433 v ) Τοῦ αὐτοῦ, Ἐπιτάφιος εἰς Καισάριον. (Ἑρμηνεία καὶ
ἀνάλυση). Πβ. ἀριθ. 8 σ. 276-319.
(φ. 434 r -459 r ) Τοῦ αὐτοῦ, Εἰς τὸν Μέγαν Ἀθανάσιον (Ἀνάλυση). (πβ. σ.
320-391).
(φ. 462 r -484 r ) Τοῦ αὐτοῦ, Λόγος εἰς τὴν Χριστοῦ Γέννησιν. (Ἀνάλυση).
(φ. 484 v -485 v ) <Γνῶμαι διαφόρων>.