Η φωτογραφική συλλογή της ΚΔΒΚ περιλαμβάνει φωτογραφίες, μικρό αριθμό καρτ ποστάλ και γκραβούρες. Αναλυτικότερα : Φωτογραφίες της πόλεως Κοζάνης και περιοχών της Δυτικής Μακεδονίας. Φωτογραφίες δημοσίων προσώπων και ιδιωτών, όπως οι δήμαρχοι της Κοζάνης, μητροπολίτες, ιερείς, δάσκαλοι, μαθητές, δωρητές της πόλης και της βιβλιοθήκης, Μακεδονομάχοι, σημαντικές προσωπικότητες που επισκέφτηκαν την Κοζάνη και την βιβλιοθήκη της, όπως πολιτικοί, βασιλείς, υπουργοί, βουλευτές, ιερωμένοι και άλλοι. Φωτογραφίες δημοσίων κτιρίων, εκκλησιών και κατοικιών οι οποίες έχουν σχέση με την Κοζάνη και ευρύτερα με την περιοχή της Δυτ. Μακεδονίας. Επίσης φωτογραφίες εκδηλώσεων του Δήμου από τις απόκριες και τα Λασσάνεια, όπως και εκδηλώσεις από τις δράσεις της ίδιας της βιβλιοθήκης και των φορέων που υποστήριζαν το έργο της, για παράδειγμα το Ινστιτούτο Βιβλίου και Ανάγνωσης (ΙΝΒΑ). Τέλος φωτογραφίες συλλόγων, σωματείων, ιδρυμάτων και ομάδων της Κοζάνης και της ευρύτερης περιοχής, όπως για παράδειγμα της ομάδας του Μακεδονικού Κοζάνης.
Περιλαμβάνει 22 φωτογραφίες Μακεδονομάχων της Κοζάνης και της ευρύτερης περιοχής κατά τη διάρκεια της ένοπλης φάσης του Μακεδονικού αγώνα καθώς και της προπαρασκευής των αντιστασιακών αγώνων του Ελληνισμού της Μακεδονίας.
Η καρτ ποστάλ απεικονίζει τον οπλαρχηγό Αποστόλη με άγνωστο. Στην πίσω πλευρά αναφέρει ως παραλήπτη τον Νικόλαο Ραπτούλη στην Κοζάνη. Αποστολέας ο Νικόλαος Γιολδάσης ( με επιφύλαξη, δεν είναι ευανάγνωστη η γραφή). Στο κείμενο αναφέρει: "Ετη πολλά και ευτυχή επί τη υμετέρα ονομαστική εορτή. Γρεβεννά τη 6η 12ου 1908".
Γεννήθηκε στην Κοζάνη το 1873. Σπούδασε θεολογία και αναγορεύτηκε διδάκτωρ της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1903. Κατατάχθηκε ως εθελοντής στα αντάρτικα σώματα το 1897 και πήρε μέρος σε διάφορες μάχες. Συνελήφθη ως αγγελιοφόρος και φυλακίστηκε στα Σέρβια το 1903 . Το 1904 στο Μοναστήρι δίδασκε στο γυμνάσιο, κήρυττε στην εκκλησία και ήταν ταυτόχρονα μυστικός πράκτορας του προξενείου του Μοναστηρίου, ώσπου απομακρύνθηκε από τη θέση του. Στη συνέχεια καταδικάστηκε σε ισόβια για την εθνική του δράση, φυλακίστηκε κατά απαίτηση του Βαλή του Μοναστηρίου και των πιέσεων των Βουλγάρων, διασώθηκε όμως με επέμβαση προκρίτων και του Άγγλου προξένου. Πρωτοστάτησε στην προετοιμασία και την ίδρυση της επιτροπής Εθνικής Αμύνης στην Κοζάνη, στη συγκρότηση ομάδων, στη μεταφορά οπλισμού, στην ενίσχυση των αντάρτικων αποσπασμάτων. Ως πρώτος αγγελιοφόρος είχε επαφές για την μεταφορά πληροφοριών από τον πρόξενο στο Μοναστήρι στον γεν. πρόξενο στη Θεσσαλονίκη Λάμπρο Κορομηλά. Ο Παύλος Μελάς, κατά τη δεύτερη επίσκεψή του στην Κοζάνη για μεγαλύτερη ασφάλεια, μεταφέρθηκε από το επισκοπείο και φιλοξενήθηκε στο σπίτι του Νικόλαο Μαλούτα, το διάστημα 24-31 Ιουλίου-1904. Αναφορές στη φιλοξενία βρίσκουμε στις επιστολές προς τη σύζυγο του Ναταλία. Ο Νικόλαος Μαλούτας δίδαξε σε σχολεία της Κοζάνης, του Τσοτυλίου και της Βέροιας έως το 1933. Τιμήθηκε από το Υπουργείο των Στρατιωτικών με το μετάλλιο του Πράκτορος Α' τάξεως και από το Υπουργείο παιδείας με τον Αργυρό Σταυρό του Σωτήρος για τις εκπαιδευτικές και εθνικές υπηρεσίες του. Το 1934- 35 δώρισε στο Δήμο Κοζάνης την οικία του ώστε να γίνει εθνολογικό μουσείο, εις μνήμη του εθνομάρτυρα της Μακεδονίας Παύλου Μελά. Απεβίωσε το 1942.
O Παύλος Μελάς ήταν αξιωματικός πυροβολικού του ελληνικού στρατού και μακεδονομάχος. Υπήρξε από τους πρωτεργάτες του Μακεδονικού αγώνα, ενισχύοντας τις ελληνικές διεκδικήσεις με όπλα και άνδρες. Στις 17 Φεβρουαρίου 1904 επισκέφτηκε την Μακεδονία και έφτασε μέχρι την Καστοριά και τις Πρέσπες. Αποφάσισε να αναλάβει αντάρτικη δράση στην περιοχή και πραγματοποίησε δεύτερη επίσκεψη τον Ιούλιο με αποκλειστικό προορισμό την Κοζάνη, ενώ στις 22 του μήνα επισκέφτηκε και την Σιάτιστα . Κατά την παραμονή του στην Κοζάνη αρχικά φιλοξενήθηκε στο ξενοδοχείο του Δ. Μπουρδούμα ή Πιτσέλη, στη συνέχεια στην Μητρόπολη για τρεις ημέρες, τέλος λόγω του κινδύνου τις υπόλοιπες έξι φιλοξενήθηκε στην οικία του Μακεδονομάχου Λάζαρου Μαλούτα. Κατά την παραμονή του στην Κοζάνη οδηγήθηκε από τον Ιωάννη Τσιτσεκλή στη Μητρόπολη και όρισε Επιτρόπους του Μακεδονικού αγώνα στην Κοζάνη τους προκρίτους Ν. Μουμουζιά, ιατρό , Ν. Ρεπανά, ιατρό, Εμ. Στεργίου ή Δαρδούφα ,πρόεδρο επιτροπής, Κ. Δρίζη, Τραπεζίτη και γραμματέα - λογιστή τον γραμματέα της Μητρόπολης Αστέριο Παπαργυρούδη. Αποφασίστηκε να οργανώσουν ανταρτικό σώμα με 15 άνδρες, για την ενίσχυση του αγώνα ο Κ. Δρίζης έδωσε 30 χρυσές λίρες και άλλοι άλλα ποσά. Το πρώτο ένοπλο τμήμα στην Κοζάνη αποτελούν οχτώ άνδρες, υπό τους Αλέξη Καραλίβανο και Σωτήρη Βισβίκη. Από την επιτροπή Κοζάνης δημιουργήθηκαν μικροί εθνικοί πυρήνες στο Καταφύγι, στα Σέρβια , στο Βελβεντό και άλλού ενώ σημαντικό ρόλο ιδιαίτερα στη μεταφορά και στη διακίνηση ανθρώπων και πολεμικού υλικού διαδραμάτισαν οι ηγούμενοι των τοπικών μοναστηριών . Τον Αύγουστο ο Π. Μελάς διορίστηκε από το νεοϊδρυθέν Μακεδονικό Κομιτάτο αρχηγός των ελληνικών ομάδων στην περιοχή Καστοριάς και Μοναστηρίου, εισήλθε για τρίτη φορά στην οθωμανοκρατούμενη τότε περιοχή της Μακεδονίας, αυτή τη φορά επικεφαλής ένοπλου σώματος, αγωνίστηκε μέχρι την προδοσία και τον ηρωικό χαμό του στο χωριό Στάτιστα των Κορεστίων, από τον τουρκικό στρατό, στις 13 Νοεμβρίου 1904
Το Αρχείο περιλαμβάνει διοικητικά ,την ίδρυση και διάλυση του Σωματείου Περιηγιητικής Λέσχης Κοζάνης, οικονομικά, αποδείξεις/λογαριασμοί ΟΤΕ-ΔΕΗ , δηλώσεις φορολογικού εισοδήματος και επιστολές προς Περιηγητικής Λέσχης Κοζάνης. Επίσης, ιδιωτικά συμφωνητικά μίσθωσης , πρακτικά ,ομιλίες αποκόμματα εφημερίδων και εκδρομές Περιηγητικής Λέσχης Κοζάνης.
