Φερμάνι από την Παραμυθιά. Χειρόγραφο έγγραφο.

Χειρόγραφα έγγραφα του εκκλησιαστικού δικαστηρίου επί αρχιερατείας Φώτιου με διάφορα οικογενειακά θέματα, κληρονομικά, γάμου, διαζεύξεως και τραχώματος.

1. (φ. VIr-XIIr, σ. A 1-258, σ. B 1-78) ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΣΥΡΙΓΟΣ, Κατὰ τῶν καλβινικῶν κεφαλαίων, καὶ ΔΟΣΙΘΕΟΣ Β΄ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ, Ἐγχειρίδιον κατὰ τῆς καλβινικῆς φρενοβλαβείας. – Ὁ ἀνωτέρω τίτλος εἶναι κατὰ λέξιν ἀντιγραμμένος ἀπὸ τὴν ἔκδοση τοῦ ἔργου, Βουκουρέστι 1690 (ΘΠ, ἀρ. 5514). Τὰ δύο ἔργα τυπώθηκαν τυπωμένα μαζί (συνεχόμενα) στὸ ἔντυπο. Προφανῶς ὁ παρὼν κώδικας ἀντεγράφη ἀπὸ τὴν ἀνωτέρω ἔκδοση.
Γενικὸς Τίτλος (VIr): «ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΤΟΥ ΜΕΛΕΤΙΟΥ ΣΥΡΙΓΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΥ ΤΕ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΣΥΓΓΕΛΟΥ ΤΗΣ ΕΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΟΛΕΙ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ, Κατὰ τῶν καλβινικῶν κεφαλαίων, καὶ ἐρωτήσεων Κυρίλλου τοῦ Λουκάρεως, Ἀντίρρησις. Καὶ ΔΟΣΙΘΕΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΚΑΤΑ ΤΗΣ καλβνικῆς φρενοβλαβείας. Τυπωθέντα, διὰ δαπάνης τε, καὶ ἐπιτροπῆς, τοῦ πανεκλαμπροτάτου, εὐσεβεστάτου τε, καὶ γαληνοτάτου, αὐθέντου καὶ ἡγεμόνος πάσης οὐγκροβλαχίας, κυρίου, κυρίου, Ἰωάννου Κωνσταντίνου Μπασαράμπα βοεβόδα. Ἐπιμελείᾳ δέ, καὶ διορθώσει, τοῦ λογιωτάτου νοταρίου, τῆς μεγάλης Ἐκκλησίας κυρίου Μιχαὴλ Μακρῆ τοῦ ἐξ Ἰωαννίνων. Ἐν τῇ περιφήμω πόλει Μπουκουρέστη τῆς Οὐγκροβλαχίας: Ἐν ἔτει σωτηρίῳ : ͵αχϞ΄ [1690] Κατὰ Μῆνα Σεπτέμβριον.
Στὴ συνέχεια ὅπως στὸ ἔντυπο: (φ. VIv) Τρία ἐπιγράμματα εἰς τὸν ἡγεμόνα τῆς Βλαχίας Κωνσταντίνο Μπραγκοβάνο. – (φ. Vr-VIv) Ἐπιστολὴ Δοσιθέου Ἱεροσολύμων πρὸς τὸν ἀνωτέρω ἡγεμόνα, χρονολ. Μάιος 1690, Ἀρχ. Τὰ βιβλία καὶ τὰ συμβόλαια τὰ ἐν ἀνθρώποις. – (φ. VΙIr-VIIIv) Προσφώνηση Δοσιθέου Ἱεροσολύμων πρὸς τοὺς ἀναγνῶστες (τοῖς ἐντευξομένοις), χρονολ. Μάιος 1690, Ἀρχ. Πολλαὶ καὶ ἄλλαι συμφοραὶ εἰς τὴν οἰκουμένην κατὰ διαφόρους καιρούς. – (φ. ΙΧr-v) «Βίος Μελετίου τοῦ Συρίγου, συγγραφεὶς παρὰ Δοσιθέου Πατριάρχου Ἱεροσολύμων», Ἀρχ. Μελέτιος Ἱερομόναχος ὁ Συρίγου, τοῦ ἐν τῇ Κρήτῃ Χάνδακος ἦν γέννημα. – (φ. Χr-XIr) Πίνακας περιεχομένων τοῦ Ἐγχειριδίου τοῦ Μελετίου Συρίγου. – (φ. ΧIr-XIIr) Πίνακας περιεχομένων τοῦ Ἐγχειριδίου Δοσιθέου Β΄.
1(σ. Α 1-258) ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΣΥΡΙΓΟΣ, Κατὰ τῶν καλβινικῶν κεφαλαίων. Τίτλος (σ. Α 1): «ΜΕΛΕΤΙΟΥ ΣΥΡΙΓΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΤΟΥ ΚΡΗΤΟΣ Ἀντίῤῥησις πρὸς τὴν ἐκδοθεῖσαν ὁμολογίαν τῆς χριστιανικῆς πίστεως, ὑπὸ Κυρίλλου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, ἐπιγραφεῖσαν ἐν ὀνόματι τῶν χριστιανῶν ἁπάντων ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΕΚ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΙΣ κοινὴν μετενεχθεῖσαν διάλεκτον. Ἀρχ. Ἀρκετὸν ἦτον νὰ ἐθέλαμεν πολεμᾶν ἐναντίον εἰς ἕνα μόνον ἐχθρόν.
2(σ. B 1-78) ΔΟΣΙΘΕΟΣ Β΄ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ, Ἐγχειρίδιον κατὰ τῆς καλβινικῆς φρενοβλαβείας. Τίτλος (σ. B 1): «ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΕΛΕΓΧΟΝ ΤΗΝ ΚΑΛΒΙΝΙΚΗΝ ΦΡΕΝΟΒΛΑΒΕΙΑΝ ΣΥΚΟΦΑΝΤΟΥΣΑΝ ΤΗΝ Ἀνατολικὴν ἁγίαν, καθολικὴν καὶ Ἀποστολικὴν Ἐκκλησίαν, φρονεῖν ἐν τοῖς περὶ θεοῦ καὶ τῶν θείων ὡς αὐτοὶ οὗτοι οἱ Καλουΐνοι δηλονότι, κακοφρονοῦσι, προβάλλοντες εἰς πίστιν δῆθεν τῶν λεγομένων αὐτοῖς, τὰ λεγόμενα Κυρίλλου τοῦ Λουκάρεως κεφάλαια, συντεθὲν παρὰ Δοσιθέου Πατριάρχου, τῆς ἁγίας πόλεως Ἱερουσαλήμ, κατὰ τὸ χιλιοστὸν ἑξακοσιοστὸν ἑβδομηκοστὸν δεύτερον ἔτος τῆς τοῦ Χριστοῦ καὶ θεοῦ ἡμῶν ἐνσάρκου ἐπιφανείας». Ἀρχ. Καιρὸς τοῦ λαλεῖν, καὶ καιρὸς τοῦ σιγᾶν ὁ σοφὸς Ἐκκλησιαστὴς παραινεῖ. Στὴ σ. Β 78, μετὰ τὸ πέρας τοῦ κειμένου, κολοφὼν μὲ χρονολογία Σεπτέμβριος 1690.
2. (φ. αr, σ. Γ 1-9) ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ, Ὀρθόδοξος ὁμολογία. – Τίτλος (φ. αr): «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ ἤτοι Ἔκθεσις ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΑΓΙΑΝ ΚΑΘΟΛΙΚΗΝ, ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΝ κατὰ κέλευσιν καὶ προτροπὴν τοῦ Παναγιωτάτου οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ(υρίο)υ κ(υρίο)υ Σεραφείμ, καὶ τῆς ἐν Κωσταντινουπόλει Ἱερᾶς Συνόδου συγγραφεῖσα, ὑπὸ τοῦ σοφολογιωτάτου διδασκάλου Εὐγενίου Ἱεροδιακόνου τοῦ Βουλγάρεως 1761». Ἀρχ. Πιστεύω εἰς ἕνα Θεόν, πνεῦμα ὄντα, καὶ νοῦν ὑπὲρ νοῦν.
Ὁ ἀνωτέρω τίτλος καὶ ὁλόκληρο τὸ ἔργο εἶναι κατὰ λέξιν ἀντιγραμμένα ἀπὸ τὴν ἔκδοση τοῦ ἔργου, Ἄμστερνταμ 1767 (ΘΠ, Ι, 1433). Νεώτερη (δεύτερη) ἔκδοση ἀπὸ τὸν Νεόφυτο Μεταξᾶ, Αἴγινα 1828. Ἀνατύπωση τῆς β΄ ἔκδοσης στὸ Εὐγενίου Βουλγάρεως ἔργα, ἐπιμ. Συμεὼν Πασχαλίδης, [Ἁγιορειτικὴ Ἑστία, Ἀθωνικὰ Ἀνάλεκτα 6], Θεσσαλονίκη 2013, σ. 211-266. Ἡ χρονολογία στὸν τίτλο παραπέμπει στὸ ἔτος συγγραφῆς τοῦ ἔργου καὶ ὄχι τῆς ἀντιγραφῆς τοῦ κειμένου στὸν παρόντα κώδικα. Γιὰ τὴ χρονολόγηση τῆς συγγραφῆς τοῦ ἔργου βλ. καὶ ἀμέσως κατωτέρω, σ. Γ 10.Τὸ αὐτὸ κείμενο καὶ στὸν κώδ. Καυσοκαλυβίων 138, φ. 2r-12r (ἐκεῖ μὲ χρονολογία Φεβρ. 1761) βλ. Stiernon, «Eugène Boulgaris», σ. 755 καὶ σημ. 168. Ἐπίσης καὶ στὸν κώδ. ΒΡΑ 1121, φ. 3r-14v (ἔτ. 1795)· βλ. Χαρίτων Καρανάσιος, «Ἡ ‘προαγωγός’ Ἐπιτομὴ τῆς ‘δυσαντήτου’ Λογικῆς τοῦ Βούλγαρη ἀπὸ τὸν Ματθαῖο μοναχὸ Γανοχωρίτη», [ὑπὸ ἔκδοση].
3. (σ. Γ 10) Πατριαρχικὸ γράμμα ΣΕΡΑΦΕΙΜ Β΄ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ πρὸς τὸν Εὐγένιο Βούλγαρη, ἐπίτιτλο καὶ ἐνυπόγραφο, χρονολογημένο Φεβρουάριος 1761. Ἀρχ. [Ὁσιώτατε ἐν Ἱεροδιακόνοις … κὺρ Εὐγένιε …] Εἰ τῶν δικαιοτάτων καθέστηκε τοὺς περί τι πονήσαντας γενναῖον. Τὸ γράμμα ὑπογράφουν δώδεκα συνοδικοὶ ἀρχιερεῖς.
– Ἔκδ. Ν. Π. Δελιαλῆς, «Δύο πατριαρχικὰ σιγίλλια Διονυσίου τοῦ Δ΄ καὶ Γρηγορίου τοῦ Ε΄», Μακεδονικὰ 1 (1940) 121-122, βάσει τοῦ κώδ. ΔΒΚ (Σιγάλας) 66, φ. 239v-240r, ὅπου ἡ ἡμερομηνία 9 Φεβρ. 1761. Τὸ αὐτὸ γράμμα καὶ στὸν κώδ. Ἑλλ. ἐμπορικοῦ σχολείου Ὀδησσοῦ, 2, τ. 2, φ. 235r-240r (ἐκεῖ μὲ ἡμερομηνία 1 Φεβρ. 1761)· βλ. Stiernon, «Eugène Boulgaris», σ. 755 καὶ σημ. 169. Ἐπίσης καὶ στὸν κώδ. ΒΡΑ 1121, φ. 1r-2r· βλ. Καρανάσιος, «Ἡ ‘προαγωγός’ Ἐπιτομὴ τῆς ‘δυσαντήτου’ Λογικῆς τοῦ Βούλγαρη», ὅ.π. Ἡ ἀνωτέρω πατριαρχικὴ ἐπιστολὴ εἶναι ἀπαντητικὴ τῆς ἐπιστολῆς Βούλγαρη τῆς 1ης Φεβρ. 1761 πρὸς τὸν Σεραφεὶμ Β΄ (Ἀρχ. Ἐσμὸς ἀγαθῶν ἐπὶ τῆς πανευκλεοῦς σου), μαζὶ μὲ τὴν ὁποία ὁ Βούλγαρης πρέπει νὰ ἔστειλε καὶ τὸ κείμενο τῆς Ὁμολογίας στὸν Πατριάρχη· βλ. Καρανάσιος, «Ἡ ‘προαγωγός’ Ἐπιτομὴ τῆς ‘δυσαντήτου’ Λογικῆς τοῦ Βούλγαρη», ὅ.π.
Παρόμοια κωδικολογικὰ χαρακτηριστικὰ μὲ τὸν κώδ. ΔΒΚ 5.

1. (φ. 1r) Τίτλος «Ἀρχὴ τῆς ἐξηγήσεως τῶν Ἐπιστολῶν <Πρoοίμιον>»: Ἀρχ. Τὸ παρὸν βιβλίον, ὑπάρχει ἓν σύνταγμα Συλλογὴ ἐπιστολῶν … Τέλ. ἀξιομνημόνευτον παντοτεινήν. Πβ. Ἐγκυκλοπαίδεια Ἰω. Πατούσα 1710, ὅπου ὅμως ὑπάρχει διαφορετικὴ μετάφραση.
2. (φ. 1r-5r): Ἐπιστολὲς Ἰω. Χρυσοστόμου, Τίτλος «Ἐκ τῶν ἐπιστολῶν Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου Ἐξήγησις» – (φ. 1r-2r) Μαρκελλίνῳ – (φ. 2r-v) Συμμάχῳ πρεσβυτέρῳ – (φ. 2v-3r) Ἀραβίῳ – (φ. 3r-4r) Γεμέλλῳ – (φ. 4r-v) Ἀνθεμίῳ – (φ. 4v-5r) Ἐπισκόποις ἐλθοῦσιν ἀπὸ τῆς Δύσεως.
3. (φ. 5r-24r) Ἐπιστολὲς Ἰσιδώρου τοῦ Πηλουσιώτου Τίτλος «Ἐκ τῶν τοῦ Ἁγίου Ἰσιδώρου τοῦ Πηλουσιώτου» – (φ. 5v) Τιμοθέῳ ἀναγνώστῃ – (φ. 5v-6r) Εὐσεβίῳ Πρεσβυτέρῳ – (φ. 6r-v) – Ὠφελίῳ γραμματικῷ – (φ. 6v) Διοφάντῃ ἄρχοντι – (φ. 6v-7r) Τούβᾳ στρατιώτῃ – (φ. 7r) Μηνᾷ σχολαστικῷ – (φ. 7r-8r) Γελασίῳ Δουκί – (φ. 8r) Ἰωάννῃ Μοναχῷ – (φ. 8r) Ζωσίμῳ – (φ. 8v) Μαρτυρίῳ – (φ. 8v) Κυρρηνίῳ Ἡγεμόνι – (φ. 8v-9r) Τοῖς ἐν Πηλουσίῳ μοναχοῖς – (φ. 9r-v) Τῷ βουλευτηρίῳ – (φ. 9v) Πέτρῳ Ἀρχιμανδρίτῃ – (φ. 9v-10r) Θέωνι – (φ. 10r) Σελεύκῳ – (φ. 10r-v) Μαρτινιανῷ – (φ. 10v-11r) Λεοντίῳ Ἐπισκόπῳ – (φ. 11r) Κυρηνίῳ – (φ. 11r-v) Ὠρίωνι διακόνῳ – (φ. 11v) Παλλαδίῳ – (φ. 11v-12r) Ἡρακλείδῃ ἐπισκόπῳ – (φ. 12r-v) Φιλοξένῳ Μαγίστρῳ – (φ. 12v) Θεοδώρῳ Σχολαστικῷ – (φ. 12v-13r) Τῷ αὐτῷ – (φ. 13r-v) Ζωσίμῳ πρεσβυτέρῳ – (φ. 13v-14r) Εὐτονίῳ διακόνῳ – (φ. 14r-v) Ζωσίμῳ πρεσβυτέρῳ – (φ. 14v-15r) Νειλάμμωνι διακόνῳ ἰατρῷ – (φ. 15r-v) Παύλῳ – (φ. 15v) Ἀπολλωνίῳ ἐπισκόπῳ – (φ. 15v-16r) Μάρωνι – (φ. 16r-v) Ἀρσενουφίῳ ἀναγνώστῃ – (φ. 16v-17r) Τῷ Θέωνι ἐπισκόπῳ – (φ. 17r) Ἠσαΐᾳ – (φ. 17r-v) Θεοδοσίῳ ἐπισκόπῳ – (φ. 17v-18r) Ἰσιδώρῳ διακόνῳ – (φ. 18r-v) – Ἀσκληπιῷ ἐπισκόπῳ – (φ. 18v-19r) – Εὐσταθίῳ πρεσβυτέρῳ – (φ. 19r) Παμπρετίῳ διακόνῳ – (φ. 19r-v) Εὐλογίῳ – (φ. 19v-20r) Ἰσιδώρῳ διακόνῳ – (φ. 20r-v) Εὐτονίῳ διακόνῳ – (φ. 20v) Μαρτινιανῷ πρεσβυτέρῳ – (φ. 21r) Παύλῳ Τριβούνῳ – (φ. 21r-v) Παύλῳ πρεσβυτέρῳ – (φ. 21r) Ἰέρακι λαμπροτάτῳ – (φ. 21r) Ἑρμογένει ἐπισκόπῳ – (φ. 22r) Ἀρχοντίῳ πρεσβυτέρῳ – (φ. 22r) Λαμπετίῳ διακόνῳ – (φ. 22r-v) Διογένει πρεσβυτέρῳ (ὁ τίτλος ἐπαναλαμβάνεται καὶ στὸ φ. 22v) – (φ. 22v-23v) Εὐσταθίῳ διακόνῳ – (φ. 23v-24r) Ζωσίμῳ πρεσβυτέρῳ.
4. (φ. 24r-25r) Ἐπιστολὲς Μεγάλου Βασιλείου, Τίτλος «Ἐκ τῶν τοῦ (bis) Μεγάλου Βασιλείου» – (φ. 24r-25r) Βασίλειος Λιβανίῳ – (φ. 25r-26r) Λιβάνιος Βασιλείῳ – (φ. 26r-27r) Βασίλειος Λιβανίῳ – (φ. 27r-28r) Λιβάνιος Βασιλείῳ – (φ. 28r-v) Λιβάνιος Βασιλείῳ – (φ. 28v-29r) Βασίλειος Λιβανίῳ – (φ. 29r-v) Βασίλειος Λιβανίῳ – (φ. 29v-30r) Λιβάνιος Βασιλείῳ – (φ. 30r) Βασίλειος Λιβανίῳ – (φ. 30r-v) Λιβάνιος Βασιλείῳ – (φ. 30v) Βασίλειος Λιβανίῳ – (φ. 30v-31r) Ὀλυμπίῳ – (φ. 31r) Τῷ αὐτῷ – (φ. 31r) Ἀνεπίγραφος – (φ. 31r) Ἄλλη ἀνεπίγραφος – (φ. 31r-33v) Βασίλειος πρὸς μοναχὸν ἐκπεσόντα.
5. (φ. 34r-37v) Ἐπιστολὲς Φαλλάριδος, Τυράννου τῶν Ἀκραγαντίνων Τίτλος «Ἐκ τῶν Φαλλάριδος Τυράννου Ἀκραγαντίνων» – (φ. 34r) Ζευξίππῳ – (φ. 34r-v) Σαμέᾳ – (φ. 34v-35r) Κλεοστράτῳ – (φ. 35r) Δ(=Λ)ακρίτῳ (φ. 35r) Ἡροδίκῳ – (φ. 35r-v) Ἀμφινόμῳ – (φ. 35v-36r) Μεσσηνίοις – (φ. 36r) Ἀντιμάχῳ – (φ. 36r) Ἱππολυτίωνι – (φ. 36v) Ἀδειμάντῳ – (φ. 36v-37r) Ἐτεονίκῳ – (φ. 37r) Δημαράτῳ – (φ. 37r) Ἱέρωνι – (φ. 37r) Νικολαΐδᾳ – (φ. 37r-v) Ἀξιόχῳ.
6. (φ. 37v-40v) Ἐπιστολὲς Βρούτου στρατηγοῦ Ρωμαίων Τίτλος «Ἐκ τῶν τοῦ Βρούτου στρατηγοῦ Ρωμαίω<ν>» – (φ. 37v) Βροῦτος Περγαμηνοῖς – (φ. 37v) Βροῦτος Περγαμηνοῖς – (φ. 37v) Βρούτῳ Περγαμηνοὶ – (φ. 38r) Περγαμηνοὶ Βρούτῳ– (φ. 38r) Βροῦτος Ῥοδίοις – (φ. 38r-38v) Ῥόδιοι Βρούτῳ.
7. (φ. 41r-43r) Ἐπιστολὲς Ἰουλιανοῦ Παραβάτου, Τίτλος «Ἰουλιανός».
8. (φ. 43r-44v) Ἐπιστολὲς Ἀριστοτέλους Τίτλος «Ἐκ τῶν τοῦ Ἀριστοτέλους».
9. (φ. 44v-47r) Ἐπιστολὲς Διογένους καὶ Κράτητος Τίτλος «Ἐκ τοῦ τοῦ Διογένους καὶ Κράτητος».
10. (φ. 47r-48v) Ἐπιστολὲς Ἀλκίφρονος, Φιλοστράτου καὶ Ἀρισταινέτου (Τὸ τμῆμα τοῦ Ἀρισταινέτου δὲν παραδίδεται ἐν τέλει στὸ χφ.) Τίτλος «Ἐκ τῶν τοῦ Ἀλκίφρονος Φιλοστράτου καὶ Ἀρισταινέτου».
11. (φ. 48v-62v) Ἐπιστολὲς Θεοφυλάκτου σχολαστικοῦ τοῦ Σιμοκάτου Τίτλος «Ἐκ τῶν τοῦ Θεοφυλάκτου σχολαστικοῦ τοῦ Σιμοκάτου».
12. (φ. 62v-65r) Ἐκ τῶν τοῦ Αἰλιανοῦ καὶ Αἰνείου τοῦ Σοφιστοῦ Τίτλος «Ἐκ τῶν τοῦ Αἰλιανοῦ καὶ Αἰνείου τοῦ Σοφιστοῦ».
13. (φ. 65r-74v) Ἐκ τῶν τοῦ Προκοπίου τοῦ Σοφιστοῦ Τίτλος «Ἐκ τῶν τοῦ Προκοπίου τοῦ Σοφιστοῦ».
14. (φ. 74v-78r) Ἐκ τῶν τοῦ Διονυσίου Σοφιστοῦ Τίτλος «Ἐκ τῶν τοῦ Διονυσίου Σοφιστοῦ».
15. (φ. 78r-105v) Ἐκ τῶν τοῦ Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου Τίτλος «Ἐκ τῶν τοῦ Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου».
16. (φ. 109r-174v) Δημοσθένους, Περί Στεφάνου εξήγησις, Τίτλος «Ἐξήγησις Δημοσθένους τοῦ περὶ στεφάνου λόγου» (ἀκολουθεῖ διαγραμμένο κείμενο, στὸ τέλος τοῦ ὁποίου παρατίθεται: «1820 ἐν Πέστῃ»), Ἀρχ. Πρῶτον μέν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, παρακαλῶ ὅλους … τέλ. καὶ σωτηρίαν ἀκίνδυνον καὶ βεβαίαν.

1. (φ. 2r-165r) Τὰ ἀρέσκοντα τοῖς φιλοσόφοις. – Τίτλος (φ. 2r) «Τὰ ἀρέσκοντα τοῖς φιλοσόφοις ἤτοι Τὰ περὶ τῶν φύσει ὄντων φιλοσοφούμενα, ἐπιτετμημένως μέν, σαφῶς δὲ ὡς οἷόν τε τοῖς φιλοσοφίας ἐρασταῖς ἐκ διαφόρων φιλοσόφων ἀωτευόμενα». – (φ. 2r-165r) «Ὁ σκοπὸς τοῦ πονήματος». Ἀρχ. Τὰ ἀρέσκοντα τοῖς φιλοσόφοις ἀναλεξαμένῳ. – Ἔκδ. Βιέννη 1805 (Ἠλιοὺ Α΄, σ. 159, ἀρ. 1805.94· πβ. καὶ ἀρ. 1804.93). Πιθανῶς τὸ κείμενο στὸ χειρόγραφο ἀντεγράφη ἀπὸ τὴν ἔκδοση.
Σὲ ἀρκετὰ φύλλα σχήματα καὶ μακροσκελεῖς παρασελίδιες σημειώσεις (στὸ φ. 61r καλυμμένο ὅλο τὸ περιθώριο περιμετρικά), ποὺ ἀποδεικνύουν ἔντονη χρήση τοῦ χειρογράφου. Τίτλος (πλὴν συγγραφέα, χορηγοῦ, τόπου-χρόνου κ.λπ.), κείμενο καὶ ὑποσημειώσεις πανομοιότυπα μὲ τὴν ἔκδοση. Ἀπὸ τὸ χειρόγραφο λείπουν τὰ τελευταῖα κεφάλαια τῆς ἔκδοσης, ΚΕ΄-ΛΑ΄ [στὴν ἔκδοση κεφ. Λ΄ λόγω τυπογραφικοῦ λάθους] (σ. 363-432 τῆς ἔκδοσης). Λείπει ἐπίσης ὁ πίνακας περιεχομένων (σ. v-vi τῆς ἔκδοσης). Τὰ σχήματα καὶ οἱ παραστάσεις, οἱ ὁποῖες τίθενται στὴν ἔκδοση στὸ τέλος, ἔχουν ἐνσωματωθεῖ στὸ χειρόγραφο ἐντὸς τοῦ κειμένου.
2. (φ. 169r-230r) Περὶ συστήματος τοῦ παντός (14 κεφ.). – (φ. 169r) Τίτλος: «Περὶ συστήματος τοῦ παντός». Ἀρχ. Κεφ. Α΄. § α. Παράλλαξις ἀκούει τοῖς ἀστρονομοῦσιν ἡ τῶν τόπων τοῦ αὐτοῦ ἀστέρος Α διαφορά. – Ἔκδ. Βιέννη 1805 (Ἠλιοὺ Α΄, σ. 154-155, ἀρ. 1805.83). Πιθανῶς τὸ κείμενο στὸ χειρό-ραφο ἀντεγράφη ἀπὸ τὴν ἔκδοση. Στὸ φ. 196, μετὰ τὸ πέρας τοῦ κεφ. Ε΄: Τέλος τοῦ περὶ συστἠματος τοῦ παντός· τὸ κείμενο ὅμως συνεχίζεται κανονικὰ ὣς τὸ τέλος.
Σὲ ἀρκετὰ φύλλα σχήματα καὶ παρασελίδιες σημειώσεις. Τίτλος (πλὴν συγγραφέα, χορηγοῦ, τόπου-χρόνου κ.λπ.), κείμενο καὶ ὑποσημειώσεις πανομοιότυπα μὲ τὴν ἔκδοση. Ἀπὸ τὸ χειρόγραφο λείπει ὁ πίνακας περιεχομένων (στὴν ἀρχὴ τῆς ἔκδοσης). Τὰ σχήματα καὶ οἱ παραστάσεις, οἱ ὁποῖες τίθενται στὴν ἔκδοση στὸ τέλος, ἔχουν ἐνσωματωθεῖ στὸ χειρόγραφο ἐντὸς τοῦ κειμένου.

(φ. 3r-188v) «Τέχνη ῥητορική». – Ἔκδ. Βενετία 1759. Γιὰ ἄλλα χειρόγραφα τοῦ ἔργου βλ. Μπόμπου-Σταμάτη, σ. 372 (βλ. Βιβλ.)· γιὰ τὸ ἔργο βλ. στὸ ἴδιο, σ. 199-202.
(φ. 3r-106r) «Βιβλίον Αον. Περὶ τῆς φύσεως τῆς ῥητορικῆς» (κεφ. α΄-κζ΄). Ἀρχ. Κεφ. αον. Τί εἶναι ῥητορική, πόθεν ὠνομάσθη, κατὰ τί ὁμοιάζει καὶ διαφέρει ἀπὸ τὴν διαλεκτικήν.
(φ. 106r-144r) «Βιβλίον Βον. Μέρος Βον τῆς ῥητορικῆς. Περὶ διαθέσεως καὶ τί εἶναι ἡ διάθεσις» (κεφ. α΄-γ΄). Ἀρχ. Ἡ διάθεσις εἶναι τῶν εὑρεθέντων πραγμάτων διάταξις.
(φ. 144r-159v) «Βιβλίον Γον. Περὶ τῆς μερικῆς εὑρέσεως, καὶ διαθέσεως, ἤγουν περὶ τῶν παηγυρικῶν λόγων καὶ ἑταίρων (sic) τοῦ δημηγορικοῦ γένους» (κεφ. α΄-η΄). Ἀρχ. Εἰς τὰ πρῶτα δύο βιβλία, ἐξηγήσαμεν τὴν εὕρεσιν, καὶ διάθεσιν κοινῶς.
(φ. 160r-188v) «Βιβλίον Δον. Μέρος Γον τῆς ῥητορικῆς. Περὶ ἑρμηνείας καὶ τί εἶναι» (κεφ. α΄-θ΄). Ἀρχ. Τὸ τρίτον μέρος τῆς ῥητορικῆς λέγεται ἑρμηνεία, διατί μὲ τούτην ὁ ῥήτωρ ἑρμηνεύει.
Τὸ αὐτὸ κείμενο πιθανότατα καὶ στὸν κώδ. ΜΠΤ 419· ΙΒ, τ. 4, σ. 403 (ἴδια Ἀρχ.).

. (φ. 1r-12v) Γνῶμαι μονόστιχοι κατὰ στοιχεῖον. – Τίτλος (φ. 1r) «ΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΛΩΡΑ. ΕΙΣ ΑΓΑΘΟΥΣ ΑΝΔΡΑΣ». Ἀρχ. Πάντως βέβαια, ὁ ἄνθρωπος ὁ καλὸς ἀγαθὸς ἐνάρετος δίκαιος. – Πρόκειται γιὰ μετάφραση σὲ ἁπλὴ γλώσσα μονoστίχων ποὺ ἀποδίδονται ἐσφαλμένα στὸν Μανουὴλ Χρυσολωρά, καὶ ἐκδίδονται στὸ Γνωμολογικὸν περιέχον τὰ κατὰ ἀλφάβητον γνωμικὰ μονόστιχα Χρυσολωρᾶ, ἔργο ποὺ γνώρισε πολλὲς ἐκδόσεις: Βενετία 1746, 1755, 1760, 1766, 1769, 1775, 1777, 1778 (2), 1793 (ΘΠ, ἀρ. 2500-2508), καὶ Βενετία 1801, 1802, 1807, 1810, 1815, 1817, 1819, 1830 (2), 1832, 1843 (Ἠλιού Α΄, ἀρ. 1801.8, 1802.8, 1807.11, 1810.7, 1815.31, 1817.28 1819.24, 1830.32, 1830.34, 1832.27, 1843.33). Στὸν κώδ. ΔΒΚ 16 παρατίθεται μόνον ἡ μετάφραση (χωρὶς τὸ πρωτότυπο) ἀπὸ τὰ μονόστιχα (Α-Ε): Εἰς ἀγαθοὺς ἄνδρας, Εἰς Ἀλήθειαν, Εἰς Ἁμαρτίαν, Εἰς Ἀνάγκην, Εἰς Ἀρετήν, Εἰς Ἀχαριστίαν, Εἰς Βασιλέα, Εἰς Βίον, Εἰς Βοήθειαν, Εἰς Βουλήν, Εἰς Γάμον, Εἰς Γέλωτα, Εἰς Γῆρας, Εἰς Γονεῖς, Εἰς Γυναῖκα, Εἰς Δῆμον, Εἰς Δίκαιον, Εἰς Δόξαν, Εἰς Δούλους, Εἰς Δυστυχίαν, Εἰς Ἐγκράτειαν. Ἡ νεοελληνικὴ ἀπόδοση (ἁπλὴ γλώσσα) ἀκολουθεῖ τὴ μέθοδο τῆς κατὰ σύνταξιν ψυχαγωγικῆς ἑρμηνείας, βάσει τῆς ὁποίας παρατίθεται (συντάσσονται) σὲ συνεχὲς κείμενο συνώνυμες λέξεις γιὰ κάθε ὅρο τοῦ πρωτοτύπου. Μετὰ τὸ πέρας τοῦ κειμένου (φ. 12v):
Ὥσπερ ξένοι χαίρουσι ἰδεῖν Πατρίδα.
Καὶ οἱ θαλαττεύοντες, ἰδεῖν, Λιμένα.
Καὶ οἱ πραγματεύοντες ἰδεῖν τὸ Κέρδος.
Οὕτω καὶ οἱ γράφοντες ἰδεῖν τὸ Τέλος.
Πανομοιότυπο τίτλο ἐμφανίζει ὁ κώδ. Κιέβου 113.Φ.310, φ. 80r-94v, ἔτ. 1735 «Γνῶμαι μονόστιχοι κατὰ στοιχεῖον ἐκ διαφόρων ποιητῶν συντεθεῖσαι παρὰ Μανουὴλ τοῦ Χρυσολωρᾶ»· E. Černukhin, Грецькi рукописи у зiбраннях Киева. Каталог, Κίεβο – Οὐάσιγκτον 2000, σ. 120-122, ἀρ. 82 (http://pina kes.irht.cnrs.fr/notices/cote/37408/). Τὰ ἴδια ἢ παρόμοια μονόστιχα ἐμφανίζονται ἐπίσης σὲ ἀρκετὰ χειρόγραφα ὑπὸ τὸν τίτλο: Γνῶμαι μονόστιχοι κατὰ στοιχεῖον ἐκ διαφόρων ποιητῶν (καὶ σοφῶν). Πβ. (ἐνδεικτικά): κώδ. Κολυβᾶ 66 (ΝΕ 13 [1916] 128)· κώδ. Δοχειαρίου 124 (Λάμπρος, Κατάλογος Ἁγίου Ὄρους, τ. Α΄, σ. 252)· κώδ. ΜΠΤ 767 καὶ 805 (ΙΒ, τ. 5, σ. 259 καὶ 295)· κώδ. Ἁγ. Τριάδος Μετεώρων 31, 4r-17v (Σοφιανός, Τὰ χειρόγραφα τῆς Μονῆς Ἁγίας Τριάδος, τ. Δ1΄, σ. 414).
2. (φ. 14r-36r) «ΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΤΟΥ ΑΙΣΩΠΟΥ ΜΥΘΩΝ. ΑΛΙΕΙΣ». Ἀρχ. Κάποιοι σαγηνευταὶ ἁλιευταὶ ἰχθυοβόλοι ψαράδες. Μετάφραση στὴν ἁπλὴ γλώσσα, χωρὶς τὸ πρωτότυπο κείμενο, τῶν Μύθων τοῦ Αἰσώπου (κατ’ ἀλφαβητικὴ σειρά καὶ κατ’ ἐπιλογήν): Ἁλιεῖς καὶ θύννος, Ἀνὴρ φέναξ, Βάτραχοι ἐν λίμνῃ, Γέρων καὶ θάνατος, Γραῦς καὶ ἰατρός, Γεωργὸς καὶ παῖδες αὐτοῦ, Γεωργὸς καὶ κύνες, Κυνόδηκτος, Νεανίσκοι καὶ μάγειρος, Ἐχθροὶ δύο, Αἴλουρος καὶ μύες, Ἀλώπηξ καὶ πίθηκος βασιλεὺς αἱρεθείς, Θύννος καὶ Δελφίς, Ἰατρὸς καὶ νοσῶν, Ἰξευτὴς καὶ ἀσπίς, Κάστωρ, Κύων καὶ μάγειρος, Κύων κοιμώμενος καὶ λύκος, Κύων καὶ ἀλεκτρυὼν καὶ ἀλώπηξ, Λέων καὶ βάτραχος, Λέων καὶ ὄνος καὶ ἀλώπηξ, Λέων καὶ ἄρκτος καὶ ἀλώπηξ, Μάντις, Μύρμηξ καὶ περιστερά, Νυκτερὶς καὶ βάτος καὶ αἴθυια, Νοσῶν καὶ Ἰατρός, Ξυλευόμενος καὶ Ἑρμῆς, Ὄνος καὶ κηπουρός. – Ἔκδοση τῶν Μύθων τοῦ Αἰσώπου: Émile Chambry, Aesopi fabulae, 2 τ., ἐκδ. Les Belles Lettres, Παρίσι 1925-1926. Οἱ τίτλοι στὸ χειρόγραφο ἐνίοτε ἀνεπαίσθητα παραλλαγμένοι. Τῆς ἀπόδοσης σὲ ἁπλὴ γλώσσα ἀκολουθεῖ «Ἐπιμύθιον» ἐν εἴδει ἠθικοῦ διδάγματος ἀπὸ ἕκαστο μύθο. Ἡ νεοελληνικὴ ἀπόδοση ἀκολουθεῖ τὴ μέθοδο τῆς κατὰ σύνταξιν ψυχαγωγικῆς ἑρμηνείας (βλ. προηγούμενο κείμενο).

Ἡ χρονολόγηση τοῦ κώδικα βάσει σημ. στὸ 23r (στὸν τίτλο): ͵αψνα΄ μαΐου κη΄· (καὶ παραπλησίως ἐσφαλμένα): 1651 ( 22.
1. (φ. 1r-104αv) «Παράφρασις εἰς τὴν Ἰλιάδα τοῦ Ὁμήρου παρὰ Νεοφύτου 'Ιεροδιακόνου» (σὲ ἁπλὴ γλώσσα). Ἀρχ. Φράσον μοι, ὦ μοσηγέτις θεά, τὴν τοῦ Ἀχιλλέως ὀλεθρίαν ὀργήν. Τέλ. μέσα εἰς τοὺς κονιορτοὺς ἕνα κοντὰ εἰς τὸν ἄλλον. – (φ. 1r, 52r-53v, 2r-11v) Α. – (φ. 11v-20v) – Β. – (φ. 23r-44r), Α. – (φ. 44v-62v) Β. – (φ. 62v-73r) Νηῶν κατάλογος. – (φ. 73v-87v) Γ. – (φ. 88r-104αv) Δ.
2. (φ. 107r-v) «Μεταφυσική, Εἰσηγήσεις τῆς μεταφυσικῆς, μέρος αον Προλεγόμενα. Περὶ τῆς μεταφυσικῆς φύσεώς τε καὶ τῆς ἰδιότητος. Ἀρχ. § 1. Εἰ καί τινες εἰσιν, οἵπερ [διαγρ. μὴ δεῖν] παραδίδοσθαι δεῖν ἀποφάσκουσι τὴν μεταφυσικήν. Τέλ. (κολ.) τὸ τὰς τῶν πραγμάτων κοινὰς καὶ γε[νικω-.
Στὸ φ. 108r διαχωρισμὸς θεῶν τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων:
Θεοί. Ἐπουράνιοι Ὀλύμπιοι· 1. Ζεύς, 2. Ἀπόλλων, 3. Ἄρης, 4. Ἑρμῆς, 5. Κρόνος, 6. Ἄρτεμις, 7. Ἥρα. Ἐπιχθόνιοι, ἐπίγειοι· 1. Δήμητρα, 2. Πᾶν, 3. Π<ρ>ίαπος, 4. Βάκχος, 5. Ἥφαιστος, 6. καὶ Ἀσκληπιός, 7. Ποσειδῶν. Χθόνιοι, ὑποχθόνιοι, καταχθόνιοι· 1. Πλούτων.

(φ. 1r-27v, σ. 1-54) «Λουκιανοῦ τοῦ Σαμοσατέως, Περὶ τοῦ μὴ ῥαδίως πιστεύειν τῇ διαβολῇ», μὲ (ἀνώνυμες) διάστιχες ἑρμηνευτικὲς σημειώσεις (γλῶσσες). Ἔκδ. A. M. Harmon, Lucian, vol. 1, Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1913 (ἀνατ. 1961), σ. 360-392. Ἀρχ. Δεινόν γε ἡ ἄγνοια καὶ πολλῶν κακῶν ἀνθρώποις αἰτία. Τέλ. ὡς ἂν πεφωτισμένων τῶν πραγμάτων ὑπὸ τῆς ἀληθείας.

Πρόκειται γιὰ τὸ ἔργο: Γενουηνσίου Στοιχεῖα τῆς Μεταφυσικῆς ἐξελληνισθέντα μὲν ἐκ τῆς λατινίδος φωνῆς ὑπὸ … Εὐγενίου τοῦ Βουλγάρεως, ἔκδοση τῶν Ζωσιμάδων, Βιέννη 1806· βλ. Ἠλιοὺ Α΄, 1806.13, καὶ Stiernon, «Eugène Boulgaris», σ. 764, ἀρ. 53. Ἀποτελεῖ μετάφραση τοῦ ἔργου: Antonio Genovesi, Disciplinarum metaphysicarum elementa, mathematicum in morem adornata, τ. I-IV, Νάπολη 1747. Τὸ χειρόγραφο ἀκολουθεῖ πιστὰ τὴν ἔκδοση, ὥστε προφανῶς ἀποτελεῖ ἀπόγραφό της.
(σ. 3) Τίτλος: «Μεταφυσικὴ Ἀντωνίου Γεννουηνσείου ἐκλεκτικοῦ φιλοσόφου, μεταφρασθεῖσα εἰς τὴν ἑλληνικὴν διάλεκτον ἀπὸ τῆς λατινίδος παρὰ Εὐγενίου». Στὸ χειρόγραφο ἐλάχιστα σχόλια marginalia
(σ. 3-4) «Στοιχεῖα τῆς Μεταφυσικῆς. Πρόλογος». Ἀρχ. Τὴν μεταφυσικὴν εἰς δύο οἱ σοφοὶ διαιροῦντες, δίχα αὖθις εκάτερον τῶν μερῶν ὑποτέμνουσι.
(σ. 4-115) «Τῆς Μεταφυσικῆς. Μέρος Α΄ περιέχον τὰς ἀρχὲς τῆς Ὀντοσοφίας, καὶ Κοσμοσοφίας». Ἀρχ. Ὀντοσοφίαν ἀποκαλοῦμεν ἐπιστήμην καθόλου περί τε τὸ ὄν, καὶ κατὰ γένος. Τέλ. Τὸ ἄρα μηδὲν ἐξεῖναι εἰδέναι, παιδιά ἐστιν, ἢ μανία: Ἀρχὴ δε τοι τὸ ἥμισυ παντός.
(φ. 117-322) «Τῶν Στοιχείων τῆς Μεταφυσικῆς Μέρος Β΄. Προδιοίκησις». Ἀρχ. Τὸ περὶ ψυχῆς, καὶ ἀγγέλων, καὶ θεοῦ τοῦ ὑπερτάτου πραγματευόμενον τῆς μεταφυσικῆς ἐν γένει. Τέλ. εἰ μέλλει κατ’ ἀρετὴν μορφωθῆναι καὶ αὐτοῖς τοῖς ἐξ ἐθνῶν μεμαρτύρητο.