Τεκμήριο Χ6 - Θεολογικός Αντιρρητικός Κώδικας.

GR GR-KDBK (ΚΔΒΚ) GR GR-KDBK (ΚΔΒΚ) ASKX-ΚΤ01-Φ01-Χ6

Θεολογικός Αντιρρητικός Κώδικας.

Τεκμήριο

τεκμήριο 1 ASKX (Χ6 18ος αἰ. (δ΄ τέτ.) Χαρτὶ 320225 χιλ. φ. XΙΙ (χ.ἀρ.), σ. Α 260,Β 82, φ. α, σ. Γ 10, φ. Ι΄-VII΄ χ.ἀρ στ. 39)

Άγνωστο

Δωρεά

1. (φ. VIr-XIIr, σ. A 1-258, σ. B 1-78) ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΣΥΡΙΓΟΣ, Κατὰ τῶν καλβινικῶν κεφαλαίων, καὶ ΔΟΣΙΘΕΟΣ Β΄ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ, Ἐγχειρίδιον κατὰ τῆς καλβινικῆς φρενοβλαβείας. – Ὁ ἀνωτέρω τίτλος εἶναι κατὰ λέξιν ἀντιγραμμένος ἀπὸ τὴν ἔκδοση τοῦ ἔργου, Βουκουρέστι 1690 (ΘΠ, ἀρ. 5514). Τὰ δύο ἔργα τυπώθηκαν τυπωμένα μαζί (συνεχόμενα) στὸ ἔντυπο. Προφανῶς ὁ παρὼν κώδικας ἀντεγράφη ἀπὸ τὴν ἀνωτέρω ἔκδοση.
Γενικὸς Τίτλος (VIr): «ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΤΟΥ ΜΕΛΕΤΙΟΥ ΣΥΡΙΓΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΥ ΤΕ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΣΥΓΓΕΛΟΥ ΤΗΣ ΕΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΟΛΕΙ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ, Κατὰ τῶν καλβινικῶν κεφαλαίων, καὶ ἐρωτήσεων Κυρίλλου τοῦ Λουκάρεως, Ἀντίρρησις. Καὶ ΔΟΣΙΘΕΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΚΑΤΑ ΤΗΣ καλβνικῆς φρενοβλαβείας. Τυπωθέντα, διὰ δαπάνης τε, καὶ ἐπιτροπῆς, τοῦ πανεκλαμπροτάτου, εὐσεβεστάτου τε, καὶ γαληνοτάτου, αὐθέντου καὶ ἡγεμόνος πάσης οὐγκροβλαχίας, κυρίου, κυρίου, Ἰωάννου Κωνσταντίνου Μπασαράμπα βοεβόδα. Ἐπιμελείᾳ δέ, καὶ διορθώσει, τοῦ λογιωτάτου νοταρίου, τῆς μεγάλης Ἐκκλησίας κυρίου Μιχαὴλ Μακρῆ τοῦ ἐξ Ἰωαννίνων. Ἐν τῇ περιφήμω πόλει Μπουκουρέστη τῆς Οὐγκροβλαχίας: Ἐν ἔτει σωτηρίῳ : ͵αχϞ΄ [1690] Κατὰ Μῆνα Σεπτέμβριον.
Στὴ συνέχεια ὅπως στὸ ἔντυπο: (φ. VIv) Τρία ἐπιγράμματα εἰς τὸν ἡγεμόνα τῆς Βλαχίας Κωνσταντίνο Μπραγκοβάνο. – (φ. Vr-VIv) Ἐπιστολὴ Δοσιθέου Ἱεροσολύμων πρὸς τὸν ἀνωτέρω ἡγεμόνα, χρονολ. Μάιος 1690, Ἀρχ. Τὰ βιβλία καὶ τὰ συμβόλαια τὰ ἐν ἀνθρώποις. – (φ. VΙIr-VIIIv) Προσφώνηση Δοσιθέου Ἱεροσολύμων πρὸς τοὺς ἀναγνῶστες (τοῖς ἐντευξομένοις), χρονολ. Μάιος 1690, Ἀρχ. Πολλαὶ καὶ ἄλλαι συμφοραὶ εἰς τὴν οἰκουμένην κατὰ διαφόρους καιρούς. – (φ. ΙΧr-v) «Βίος Μελετίου τοῦ Συρίγου, συγγραφεὶς παρὰ Δοσιθέου Πατριάρχου Ἱεροσολύμων», Ἀρχ. Μελέτιος Ἱερομόναχος ὁ Συρίγου, τοῦ ἐν τῇ Κρήτῃ Χάνδακος ἦν γέννημα. – (φ. Χr-XIr) Πίνακας περιεχομένων τοῦ Ἐγχειριδίου τοῦ Μελετίου Συρίγου. – (φ. ΧIr-XIIr) Πίνακας περιεχομένων τοῦ Ἐγχειριδίου Δοσιθέου Β΄.
1(σ. Α 1-258) ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΣΥΡΙΓΟΣ, Κατὰ τῶν καλβινικῶν κεφαλαίων. Τίτλος (σ. Α 1): «ΜΕΛΕΤΙΟΥ ΣΥΡΙΓΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΤΟΥ ΚΡΗΤΟΣ Ἀντίῤῥησις πρὸς τὴν ἐκδοθεῖσαν ὁμολογίαν τῆς χριστιανικῆς πίστεως, ὑπὸ Κυρίλλου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, ἐπιγραφεῖσαν ἐν ὀνόματι τῶν χριστιανῶν ἁπάντων ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΕΚ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΙΣ κοινὴν μετενεχθεῖσαν διάλεκτον. Ἀρχ. Ἀρκετὸν ἦτον νὰ ἐθέλαμεν πολεμᾶν ἐναντίον εἰς ἕνα μόνον ἐχθρόν.
2(σ. B 1-78) ΔΟΣΙΘΕΟΣ Β΄ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ, Ἐγχειρίδιον κατὰ τῆς καλβινικῆς φρενοβλαβείας. Τίτλος (σ. B 1): «ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΕΛΕΓΧΟΝ ΤΗΝ ΚΑΛΒΙΝΙΚΗΝ ΦΡΕΝΟΒΛΑΒΕΙΑΝ ΣΥΚΟΦΑΝΤΟΥΣΑΝ ΤΗΝ Ἀνατολικὴν ἁγίαν, καθολικὴν καὶ Ἀποστολικὴν Ἐκκλησίαν, φρονεῖν ἐν τοῖς περὶ θεοῦ καὶ τῶν θείων ὡς αὐτοὶ οὗτοι οἱ Καλουΐνοι δηλονότι, κακοφρονοῦσι, προβάλλοντες εἰς πίστιν δῆθεν τῶν λεγομένων αὐτοῖς, τὰ λεγόμενα Κυρίλλου τοῦ Λουκάρεως κεφάλαια, συντεθὲν παρὰ Δοσιθέου Πατριάρχου, τῆς ἁγίας πόλεως Ἱερουσαλήμ, κατὰ τὸ χιλιοστὸν ἑξακοσιοστὸν ἑβδομηκοστὸν δεύτερον ἔτος τῆς τοῦ Χριστοῦ καὶ θεοῦ ἡμῶν ἐνσάρκου ἐπιφανείας». Ἀρχ. Καιρὸς τοῦ λαλεῖν, καὶ καιρὸς τοῦ σιγᾶν ὁ σοφὸς Ἐκκλησιαστὴς παραινεῖ. Στὴ σ. Β 78, μετὰ τὸ πέρας τοῦ κειμένου, κολοφὼν μὲ χρονολογία Σεπτέμβριος 1690.
2. (φ. αr, σ. Γ 1-9) ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ, Ὀρθόδοξος ὁμολογία. – Τίτλος (φ. αr): «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑ ἤτοι Ἔκθεσις ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΑΓΙΑΝ ΚΑΘΟΛΙΚΗΝ, ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΝ κατὰ κέλευσιν καὶ προτροπὴν τοῦ Παναγιωτάτου οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ(υρίο)υ κ(υρίο)υ Σεραφείμ, καὶ τῆς ἐν Κωσταντινουπόλει Ἱερᾶς Συνόδου συγγραφεῖσα, ὑπὸ τοῦ σοφολογιωτάτου διδασκάλου Εὐγενίου Ἱεροδιακόνου τοῦ Βουλγάρεως 1761». Ἀρχ. Πιστεύω εἰς ἕνα Θεόν, πνεῦμα ὄντα, καὶ νοῦν ὑπὲρ νοῦν.
Ὁ ἀνωτέρω τίτλος καὶ ὁλόκληρο τὸ ἔργο εἶναι κατὰ λέξιν ἀντιγραμμένα ἀπὸ τὴν ἔκδοση τοῦ ἔργου, Ἄμστερνταμ 1767 (ΘΠ, Ι, 1433). Νεώτερη (δεύτερη) ἔκδοση ἀπὸ τὸν Νεόφυτο Μεταξᾶ, Αἴγινα 1828. Ἀνατύπωση τῆς β΄ ἔκδοσης στὸ Εὐγενίου Βουλγάρεως ἔργα, ἐπιμ. Συμεὼν Πασχαλίδης, [Ἁγιορειτικὴ Ἑστία, Ἀθωνικὰ Ἀνάλεκτα 6], Θεσσαλονίκη 2013, σ. 211-266. Ἡ χρονολογία στὸν τίτλο παραπέμπει στὸ ἔτος συγγραφῆς τοῦ ἔργου καὶ ὄχι τῆς ἀντιγραφῆς τοῦ κειμένου στὸν παρόντα κώδικα. Γιὰ τὴ χρονολόγηση τῆς συγγραφῆς τοῦ ἔργου βλ. καὶ ἀμέσως κατωτέρω, σ. Γ 10.Τὸ αὐτὸ κείμενο καὶ στὸν κώδ. Καυσοκαλυβίων 138, φ. 2r-12r (ἐκεῖ μὲ χρονολογία Φεβρ. 1761) βλ. Stiernon, «Eugène Boulgaris», σ. 755 καὶ σημ. 168. Ἐπίσης καὶ στὸν κώδ. ΒΡΑ 1121, φ. 3r-14v (ἔτ. 1795)· βλ. Χαρίτων Καρανάσιος, «Ἡ ‘προαγωγός’ Ἐπιτομὴ τῆς ‘δυσαντήτου’ Λογικῆς τοῦ Βούλγαρη ἀπὸ τὸν Ματθαῖο μοναχὸ Γανοχωρίτη», [ὑπὸ ἔκδοση].
3. (σ. Γ 10) Πατριαρχικὸ γράμμα ΣΕΡΑΦΕΙΜ Β΄ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ πρὸς τὸν Εὐγένιο Βούλγαρη, ἐπίτιτλο καὶ ἐνυπόγραφο, χρονολογημένο Φεβρουάριος 1761. Ἀρχ. [Ὁσιώτατε ἐν Ἱεροδιακόνοις … κὺρ Εὐγένιε …] Εἰ τῶν δικαιοτάτων καθέστηκε τοὺς περί τι πονήσαντας γενναῖον. Τὸ γράμμα ὑπογράφουν δώδεκα συνοδικοὶ ἀρχιερεῖς.
– Ἔκδ. Ν. Π. Δελιαλῆς, «Δύο πατριαρχικὰ σιγίλλια Διονυσίου τοῦ Δ΄ καὶ Γρηγορίου τοῦ Ε΄», Μακεδονικὰ 1 (1940) 121-122, βάσει τοῦ κώδ. ΔΒΚ (Σιγάλας) 66, φ. 239v-240r, ὅπου ἡ ἡμερομηνία 9 Φεβρ. 1761. Τὸ αὐτὸ γράμμα καὶ στὸν κώδ. Ἑλλ. ἐμπορικοῦ σχολείου Ὀδησσοῦ, 2, τ. 2, φ. 235r-240r (ἐκεῖ μὲ ἡμερομηνία 1 Φεβρ. 1761)· βλ. Stiernon, «Eugène Boulgaris», σ. 755 καὶ σημ. 169. Ἐπίσης καὶ στὸν κώδ. ΒΡΑ 1121, φ. 1r-2r· βλ. Καρανάσιος, «Ἡ ‘προαγωγός’ Ἐπιτομὴ τῆς ‘δυσαντήτου’ Λογικῆς τοῦ Βούλγαρη», ὅ.π. Ἡ ἀνωτέρω πατριαρχικὴ ἐπιστολὴ εἶναι ἀπαντητικὴ τῆς ἐπιστολῆς Βούλγαρη τῆς 1ης Φεβρ. 1761 πρὸς τὸν Σεραφεὶμ Β΄ (Ἀρχ. Ἐσμὸς ἀγαθῶν ἐπὶ τῆς πανευκλεοῦς σου), μαζὶ μὲ τὴν ὁποία ὁ Βούλγαρης πρέπει νὰ ἔστειλε καὶ τὸ κείμενο τῆς Ὁμολογίας στὸν Πατριάρχη· βλ. Καρανάσιος, «Ἡ ‘προαγωγός’ Ἐπιτομὴ τῆς ‘δυσαντήτου’ Λογικῆς τοῦ Βούλγαρη», ὅ.π.
Παρόμοια κωδικολογικὰ χαρακτηριστικὰ μὲ τὸν κώδ. ΔΒΚ 5.

Δεν αναμένονται άλλες προσκτήσεις.

Σύμφωνα με τον Εσωτερικό Κανονισμό Λειτουργίας (ΕΚΛ) ΚΔΒΚ.

Σύμφωνα με τον Εσωτερικό Κανονισμό Λειτουργίας (ΕΚΛ) ΚΔΒΚ.

Γραφή: Γραφέας ὁ αὐτὸς τοῦ κώδ. ΔΒΚ 5: Θεόφιλος Βερροιαῖος. Γραφὴ λεπτή, μικροσκοπική, δεξιοκλινὴς ἐπιμελημένη γραφή, συνήθης φιλολογικὴ τοῦ τέλους τοῦ 18ου αἰώνα. Μελάνι μαῦρο. – Ἐπιφάνεια κειμένου: 260 160 χιλ. Κεφαλίδες: στὸ verso τὸ ὄνομα τοῦ συγγραφέα, στὸ recto ἡ συντόμευση τοῦ τίτλου, πλὴν τοῦ κειμένου τῶν σ. Γ 1-10. Στὸ περιθώριο συχνὲς παραπομπὲς σὲ χωρία τῆς ἁγίας Γραφῆς.

Ὕλη (Ὅπως στὸν κώδ. ΔΒΚ 5) Χαρτὶ ὑποκίτρινο, ἐλαφρῶς τραχύ, πυκνὲς ὑδάτινες γραμμὲς καὶ ἁλυσογραμμές. – Χαράκωση: σχῆμα Leroy 20D1 (ὅπως στὸν κώδ. ΔΒΚ 5). Χαράκωση στὸ verso, γραφὴ κρέμεται. – Ὑδατόσημα: α) λέων ἐντὸς θυρεοῦ μὲ ἐπίστεψη κορώνα· ἀντίσημο G F A μὲ ἐπίστεψη.
Τχ 14 (ΙΙΙ· τὸ 1ο φύλ. ἐπικολλημένο στὸ ἔσω πρόσθιο κάλυμμα), 18 (ΧΙ), 18 (φ. ΧΙΙ – σ. Α 13/14), 208 (σ. Β 737/74), 14 (σ. Β 81/82), 18 (σ. ΙΙ΄ χ.ἀρ.), 18 (VIΙ΄· τὸ 6ο φύλ. ἐπικολλημένο στὸ ἔσω ὀπίσθιο κάλυμμα). Δὲν ἀριθμοῦνται τεύχη. «Παραπομπές» στὸ κάτω δεξιὸ περιθώριο, παράλληλα πρὸς τὸ κείμενο. – Ἀρίθμηση φύλλων: Σελιδαρίθμηση ἀπὸ τὸν γραφέα μὲ μελάνι κειμένου μὲ ἀραβ. στοιχεῖα, σὲ recto-verso (δεξιά-ἀριστερὴ ἄνω γωνία). Τὰ πρῶτα 12 φύλλα (Ι-ΧΙΙ) ἀριθμήθηκαν ἀπὸ τὸν Σιγάλα (βλ. Βιβλ.).– Ἄγραφα: φ. Ir-IIIv, XIIv, σ. Α 259-260, Β 79-82, φ. αv, I΄r-VII΄v (χ.ἀρ.).
Διακ. Πλοχμοειδὲς ἐπίτιτλο ἀπλὸ μαῦρο κόσμημα στὰ φ. Vr, VIIr, IXr, Xr, στὸ μέσον στὸ φ. XIr· ἐπίτιτλο μαῦρο πλεκτὸ ἁλυσιδωτὸ κόσμημα στὴ σ. 1 (παρόμοιο μὲ κώδ. ΔΒΚ 5. φ. 5r καὶ σ. 1). Ἁπλὰ πρωτογράμματα καὶ μεγεθυσμένα μὲ μαῦρο μελάνι. Στὴ σ. 258 σταυρός, στὴ σ. Β1, στὴ Β2 δύο πλοχμοειδῆ ἐπίτιτλα καὶ ταινιοειδὲς πλέγμα, στὴ σ. Β 78 σταυρὸς καὶ ὀκτάκτινο ἀστέρι. Στὸ φ. αr ἐπίσης ὀκτάκτινο ἀστέρι, στὴ σ. Γ1 πεπλατυσμένο πιοειδὲς ἁλυσιδωτὸ πλέγμα.
Σημ. Κτητορικὸ σημ. στὸ φ. IVr: ἐκ τῶν τοῦ ταπεινοῦ ἐπισκόπου Σερβίων καὶ Κοζάνης Θεοφίλου τοῦ Βεῤῥοιαἰου.
Στχ. Δερματόδετο· συμπιεσμένος σκληρὸς χάρτης, καλυμμένος ἀπὸ ἐρυθρωπὸ σκληρὸ δέρμα. Διαστάσεις καλυμμάτων: 325225 χιλ. Πέντε πραγματικὰ σηκώματα, ράχη ἐλαφρῶς καμπύλη. Στὸ μέσον τοῦ ἔξω προσθίου καλύμματος ρομβοειδὴς ἐμπίεστη παράσταση Σταύρωσης, στὸ ὀπίσθιο κάλυμμα παράσταση Βρεφοκρατούσας. Οἱ δύο παραστάσεις περιβάλλονται ἀντίστοιχα ἀπὸ ρομβοειδῆ ταινιοειδῆ τυφλὴ χαράκωση. Περιμετρικὰ στὰ καλύμματα τυφλὴ ταινιοειδὴς ἐμπίεστη χαράκωση, στὶς τέσσερεις γωνίες τοῦ πλαισίου φυτικὴ σφραγίδα. Ἡ ἀκμὴ τῶν φύλλων περιμετρικὰ σὲ ἀχνὸ γαλαζοπράσινο. Ἐπὶ τῶν καλυμμάτων καὶ τῆς ράχης (κάτω μέρος), σὲ ὅλο τὸ πλάτος, διαφανὴς κολλητικὴ ταινία, περαιουμένη στὰ ἔσω καλύμματα (ταξινόμηση 2004). Στὸ κάτω μέρος τῆς ράχης λευκὴ ἐτικέτα (ταξινόμηση 2004): Χ 6. Στὸ ἄνω μέρος ἐτικέτα (μᾶλλον χέρι γραφέα): [Μ]ελετίου | Συρίγου | κατὰ λατί:|νοκαλου[ΐνων]. Στὰ ἔξω καλύμματα ἐλάχιστα ξύσματα καὶ ἴχνη ἀπὸ στάγματα κεριοῦ. Στὸ ἔξω ὀπίσθιο κάλυμμα ἀρκετὰ μεγάλες ὀπὲς στὸ δέρμα στὸ κάτω μέρος, ὅπως καὶ στὴν κάτω γωνία καὶ τὸ κάτω ἄκρο. Τὰ φ. Ι καὶ VΙΙ΄ ἀρχικῶς ἐπικολλημένα ἐπὶ τῶν ἔσω καλυμμάτων. Στὸ ἔσω πρόσθιο κάλυμμα (ἄνω) ἐπικολλημένη ἐτικέτα: ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟΝ | ΚΟΖΑΝΗΣ | Χ ἀριθ. 6 (Χ καὶ 6 μὲ μελάνι, τὰ λοιπὰ στοιχεῖα ἔντυπα). Στὸ φ. Ιr (μολύβι): 1256.
Κατ. Πολὺ καλή. Στὰ πρῶτα καὶτὰ τελευταῖα φύλλα μερικὲς ὀπές, χωρὶς ἀπώλεια κειμένου

ASKX

KDBK

Για την περιγραφή του αρχείου χρησιµοποιήθηκε το ∆ΙΠΑΠ (Γ), έκδοση Β΄.

Τελικό

Μερική

23/5/2021

Η επιστημονική περιγραφή έγινε από τους Καρανάσιο Χαρίτωνα , Σκρέκα Δημήτριο .