Τεκμήριο Χ30 - Χαρίσιος Μεγδάνης , Φαρμακολογία και Φαρμακοποιία.

GR GR-KDBK (ΚΔΒΚ) GR GR-KDBK (ΚΔΒΚ) ASKX-ΚΤ01-Φ01-Χ30

Χαρίσιος Μεγδάνης , Φαρμακολογία και Φαρμακοποιία.

Τεκμήριο

τεκμήριο 1 ASKX (X30 Χαρτὶ 230x170 χιλ. φ. 210 στ. 28 (συνήθως) κολοβὸ)

Άγνωστο

Δωρεά

(φ. 13r) Τίτλος: «Ἀκεσὼ ἢ Ἑνωμένη Φαρμακοποιΐα καὶ Φαρμακολογία· ἐρανισθεῖσα μὲν παρὰ τοῦ ἐν ἱερεῦσι Χαρισίου Δημητρίου Μεγδάνου, τοῦ ἐκ Κοζάνης· ἐπιθεωρηθεῖσα δέ, καὶ διορθωθεῖσα παρὰ τοῦ ἐν ἰατροῖς ἀρίστου κυρίου Γεωργίου τοῦ Σακελλαρίου». – Ἔκδ. Μεγδάνης, Φαρμακολογία (βλ. Βιβλ.).
(φ. 5r-12v) Εὑρετήριο φαρμακευτικῶν-ἰατρικῶν ὅρων.
(φ. 13r-210v) Τὸ κείμενο τῆς Φαρμακολογίας καὶ Φαρμακοποιΐας σὲ 229 παραγράφους. Ἀρχ. Ἀβρότονον. Εἶναι ἀρωματικόν, ὅμως ὀλίγον ἐν χρήσει. Τέλ. κολ. (§ 229) … Εἰς ἐλαφρά, καὶ μόλις ἐρεθίζοντα ἡπείως γαργαρίσματα καὶ καταπλά[σματα].
Ὅπως προκύπτει καὶ ἀπὸ τὸν τίτλο (χέρι Μεγδάνη), ὁ ἰατροφιλόσοφος Γεώργιος Σακελλάριος διάβασε τὸ χειρόγραφο, ἐνῶ προσέθεσε αὐτόγραφες ὑποσημειώσεις στὸ κείμενο, εἴτε σὲ σχέση μὲ τὶς φαρμακευτικὲς οὐσίες εἴτε περιστατικὰ ἀπὸ τὴν ἐμεπιρία του ὡς ἰατροῦ. Ὡς πρὸς τὸν τίτλο, ὁ Σακελλάριος πρότεινε ἀλλαγὴ στὴν ἀκολουθία τῶν λέξεων Φαρμακοποιΐα καὶ Φαρμακολογία, θέτοντας ἐπὶ τῆς πρώτης τὸ γράμμα β, ἐνῶ ἐπὶ τῆς δευτέρας τὸ γράμμα α, ὥστε κατ’ αὐτὸν ἡ ὀρθὴ ἀκολουθία εἶναι: Φαρμακολογία καὶ Φαρμακοποιΐα. Εἶναι βέβαια λογικότερο, καθὼς ἡ θεωρία προηγεῖται τῆς πράξεως. Ὁ συμβολικὸς τίτλος «Ἀκεσώ» παραπέμπει στὴ μυθικὴ θυγατέρα τοῦ Ἀσκληπιοῦ.
Ὡς πρὸς τὴ χρονολόγηση, στὸ φ. (ν.ἀρ.) 120v (παλαιὰ 174v) ἀναφέρεται περιστατικὸ αἱμόπτυσης νέου τὸ ἔτος 1803, ὥστε αὐτὸ τὸ ἔτος νὰ ἀποτελεῖ terminus post quem γιὰ τὴ συγγραφὴ τοῦ κειμένου· βλ. καὶ Μεγδάνης, Φαρμακολογία, σ. ΙΙ καὶ 142 (Βιβλ.).

Δεν αναμένονται άλλες προσκτήσεις.

Σύμφωνα με τον Εσωτερικό Κανονισμό Λειτουργίας (ΕΚΛ) ΚΔΒΚ.

Σύμφωνα με τον Εσωτερικό Κανονισμό Λειτουργίας (ΕΚΛ) ΚΔΒΚ.

Γραφή: Χαρίσιος Μεγδάνης, ἐνῶ ὁ Γεώργιος Σακελλάριος προσέθεσε ὑποσημειώσεις (ἐνίοτε μὲ τὴ δήλωση σακελλαρίου). Γραφὴ ἐλαφρῶς δεξιοκλινής, στρογγύλη, εὐανάγνωστη, συνήθης φιλολογικὴ τῆς ἐποχῆς. Μελάνι ἔντονα βαθυκάστανο, ἐνίοτε ἀχνό. – Ἐπιφάνεια κειμένου: περ. 200130 χιλ.

Ὕλη Χαρτὶ ὑποκίτρινο, σχετικὰ λεπτό-τραχύ-μαλακό. – Χαράκωση: (μᾶλλον) σχῆμα Leroy 00D1. Χαράκωση στὸ verso, γραφὴ ἐπὶ τῆς χαράκωσης. – Ὑδατόσημα: α) λέων, β) θυρεὸς μὲ ἐπίστεψη, κάτωθεν τρομπέτα καὶ τύμπανο, ἑκατέρωθεν τὰ γράμματα A καὶ R ἀντίστοιχα, γ) ἀρχικὰ F F A.
Τχ 14 (4· τὸ 1ο καὶ 4ο φύλ. λυτά), 98 (72), 16 (82), 168 (210). Δὲν ἀριθμοῦνται τεύχη. «Παραπομπές» στὸ κάτω δεξιὸ περιθώριο, παράλληλα πρὸς τὸ κείμενο.– Ἀρίθμηση φύλλων: Φυλλαρίθμηση ἀπὸ τὸν καταλογογράφο, μὲ μολύβι στὸ ἄνω μέσον ἑκάστου recto (φ. 1-210). Παλαιότερη φυλλαρίθμηση 1-206 μεταγενέστερη τοῦ κειμένου, μὲ μολύβι στὴν ἄνω δεξιὰ γωνία ἑκάστου recto, ἀλλὰ μὲ προβλήματα (+43α, 106bis, 192bis, 200α), καθὼς δὲν ἔλαβε ὑπόψιν τὴν ὀρθὴ ἀκολουθία τοῦ κειμένου. Κατόπιν κάποιος ἐπιμελητὴς τοποθέτησε τὰ φύλλα στὴν όρθὴ ἀκολουθία, ὥστε ἡ παλαιότερη ἀρίθμηση νὰ ἐμφανίζει τὴν ἑξῆς σειρά: 1-84 (+43α), 140-206 (192bis, 200α), 85-139 (106bis). Ἡ ἀνστοιχία νέας καὶ παλαιᾶς ἀρίθμησης: (ν.) 1-85  (π.) 1-84, +43α, (ν.) 86-154  (π.) 140-206, +192bis, 200α, (ν.) 155-210  (π.) 139, +106bis. – Ἄγραφα: φ. 1r-4v.
Στχ. Ἀρχική, νεωτερικοῦ τύπου· μαλακὸς συμπιεσμένος χάρτης ἐπικαλλυμένος ἀπὸ βαθυκάστανο λεπτὸ καὶ σκληρὸ δέρμα. Ἐπὶ τῶν καλυμμάτων διπλὴ τυφλὴ χαράκωση σὲ σχῆμα ὄρθιο ὀρθογώνιο. Διαστάσεις καλυμμάτων: 230170 χιλ. Ἀκμὴ περιμετρικὰ ἐρυθρωπή. Κακὴ κατὰσταση στάχωδης. Τὸ δέρμα σὲ μεγάλο βαθμὸ ἀπὸκολλημένο ἀπὸ τὸν συμπισεμένο χάρτη. Ξύσματα καὶ ρύποι ἐπὶ τῶν καλυμμάτων. Φθαρμένα τὰ ἀνω καὶ κάτω ἄκρα τοῦ δέρματος τῆς ράχης, σπάσιμο/σχίσιμο τοῦ δέρματος τῆς ράχης στὴ συμβολὴ μὲ τὸ πρόσθιο κάλυμμα. Ἐπὶ τῶνκαλυμμάτων καὶ τῆς ράχης (κάτω μέρος), σὲ ὅλο τὸ πλάτος, διαφανὴς κολλητικὴ ταινία, περαιουμένη στὰ ἔσω καλύμματα (ταξινόμηση 2004). Στὸ κάτω μέρος τῆς ράχης λευκὴ ἐτικέτα (ταξινόμηση 2004): Χ 30. Στὸ ἔσω πρόσθιο κάλυμμα (ἄνω) ἐπικολλημένη ἐτικέτα: ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟΝ | ΚΟΖΑΝΗΣ | Χ ἀριθ. 30 (Χ καὶ 30 μὲ μελάνι, τὰ λοιπὰ στοιχεῖα ἔντυπα). Στὸ φ. 1r (μολύβι): 2659· στὸ φ. 4v: 2,659.
Κατ. Μέτρια ἕως κακή. Χαλαρὴ σύνδεση στάχωσης μὲ τὸ σῶμα τῶν τευχῶν καὶ χαλαρὴ σύνδεση τευχῶν μεταξύ τους· ἑνώνονται μὲ τὰ νεῦρα, ἐνῶ τὸ δέρμα τῆς ράχης ἀποκολλήθεκε ἀπὸ τὸ σῶμα τῶν τευχῶν. Ὁρισμένα φύλλα λυτὰ στὴν ἀρχὴ καὶ τὸ τέλος τοῦ χειρογράφου, ὅπως καὶ τὰ πρῶτα τρία τεύχη. Ἀποκολλημένο τὸ φύλλο ἐπικάλυψης τοῦ ἔσω πρόσθιου καλύμματος, ἐνῶ ἐξέπεσε τὸ φύλλο ἐπικάλυψης τοῦ ὀπίσθιου καλύμματος. Ὑγρασία στὰ ἄκρα τῶν φύλλων, χωρὶς ἀπώλεια ἢ προβλήματα κειμένου.

ASKX

KDBK

Για την περιγραφή του αρχείου χρησιµοποιήθηκε το ∆ΙΠΑΠ (Γ), έκδοση Β΄.

Τελικό

Μερική

18/6/2021

Η επιστημονική περιγραφή έγινε από τους Καρανάσιο Χαρίτωνα , Σκρέκα Δημήτριο .