Item Χ61 - Ευκλείδης

1. (φ. 2 r -44 v ) ΕΥΚΛΕΙΔΗΣ, Στοιχεῖα (Βιβλία 11-14). Τίτλος: «Εὐκλείδου
στοιχεῖον ια ον καὶ στερεῶν α ον ». Ἀρχ. α ον . Στερόν ἐστι, τὸ μῆκος, καὶ
πλάτος, καὶ βάθος ἔχον. Τέλ. οὕτως καὶ ἡ γωνία πρὸς τὴν γωνίαν. Ἐν
τοῖς ἴσοις κύκλοις κ(αὶ τὰ τοιαῦτα). Τέλος τοῦ ϛ΄ βιβλίου τοῦ
Εὐκλείδους. – (φ. 2 r -16 v ) Βιβλίο ια΄. – (φ. 16 v -28 v ) Βιβλίο ιβ΄. – (φ. 28 v -
40 r ) Βιβλίο ιγ΄. – (φ. 40 r -44 v ) Βιβλίο ιδ΄. Μεγάλη ὁμοιότητα κειμένου μὲ
τὴν ἔκδοση: [Μεθόδιος Ἀνθρακίτης – Μπαλάνος Βασιλόπουλος], Ὁδὸς
μαθηματικῆς, Βενετία 1749, σ. 236-344. Γιὰ τὴν ἔκδοση τοῦ Εὐκλείδη
βλ. Ἔκδ. Euclidis, Elementa, post I. L. Heiberg edidit E. S. Stamatis,
ἐκδ. Teubner, Λειψία 2 1969. Στὰ περιθώρια, σὲ κάθε σελίδα,
γεωμετρικὰ σχήματα, ὅπως καὶ στὴν Ὁδὸν μαθηματικῆς.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΚΟΖΑΝΗΣ

 116 

Στὸ φ. 45 r τὸ κείμενο: Πρότασις ριη΄τοῦ ι΄ βιβλίου. Προκείσθω ἡμῖν
δεῖξαι ὅτι ἐπὶ τῶν τετραγώνων σχημάτων, ἀσύμμετρος ἐστὶν ἡ
διάμετρος τῇ πλευρᾷ μήκει.
2. (φ. 46 r -60 r ) ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ ΕΚ ΒΙΘΥΝΙΑΣ, Σφαιρικά. Τίτλος: «Περὶ σφαιρικῶν
κατὰ τὸν Θεοδόσιον». Ἀρχ. [Βιβλίον α΄. Ὅροι.] 1. Σφαῖρά ἐστι σχῆμα
στερεὸν ὑπὸ μιᾶς ἐπιφανείας περιεχόμενον. Τέλ. Καὶ διὰ τῆς ἀνωτέρω
οἱ ἁπτόμενοι κύκλοι ὁμοίως ἐγκλινόμενοι ἔσονται. – (φ. 46 r -51 v ) Βιβλίο
α΄. – (φ. 52 r -60 r ) Βιβλίο β΄. Μεγάλη ὁμοιότητα κειμένου μὲ τὴν ἔκδοση:
Ὁδὸς μαθηματικῆς, σ. 373-403. Στὰ περιθώρια, σχεδὸν σὲ κάθε σελίδα,
γεωμετρικὰ σχήματα, ὅπως καὶ στὴν Ὁδὸν μαθηματικῆς.
3. (φ. 62 r -99 v ) ΑΔΗΛΟΣ, «Σύντομος θεωρία καὶ πρᾶξις Ἀριθμητικῆς». Ἀρχ. Οὐκ
ὀλίγοι ἐοίκασι περὶ ἀριθμητικῆς γεγραφέναι. Τέλ. Τοσούτους περιττοὺς
περιέχει ἀπὸ μονάδος, ἀρχομένους, ὅσας ἡ αὐτοῦ ῥίζα μονάδας
περιέχει. ἄρα κτ. Στὰ περιθώρια, συχνὰ σχήματα.
4. (φ. 100 r -102 r ) ΑΔΗΛΟΣ, «Περὶ Γεωμετρικῆς ψηφοφορίας». Ἀρχ. Ψηφοφορία
γεωμετρική ἐστιν, ἡ περὶ τὴν διανομὴν τῶν μήκεων, καὶ έπιφανειῶν
καταγινομένη. Τέλ. Εἰ δὲ βούλει ἀκριβέστερον ποιῆσαι μερισμόν,
πρόσθες πολλὰς τζίφρας. Τέλος τῆς άριθμητικῆς.
5. (φ. 102 v -115 v ) ΑΔΗΛΟΣ, «Περὶ Τριγωνομετρίας». Ἀρχ. Πάσης εὐθυγράμμου
γωνίας τὸ μέτρον ἐστὶν ἡ ἐκ τῆς ἀφῆς τῶν εὐθειῶν. Τέλ. Οὕτω τὸ ὑπὸ
τῶν α΄β΄, β΄γ΄ ὀρθογώνιον πρὸς τὸ διπλάσιον τοῦ τριγώνου. Στὰ
περιθώρια, σχεδὸν σὲ κάθε σελίδα, τριγωνομετρικὰ σχήματα.
6. (φ. 116 r -138 v ) ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΑΖΙΑΝΖΗΝΟΣ, Λόγοι, μὲ σποραδικὰ παρασελίδια
σχόλια.
1 (φ. 116 r -123 r ) Εἰς τὸ ἅγιον Πάσχα. Ἀρχ. Ἐπὶ τῆ φυλακῆς μου στήσομαι.
Ἔκδ. PG 36.624-664. Στὸ φ. 123 r ἐξήγηση τῶν ὅρων-λέξεων: λόγος τοῦ
θεοῦ, Ἀχιτόφελ, δράκων.
2 (φ. 124 r -126 r ) Εἰς τὴν καινὴν Κυριακὴν καὶ εἰς τὸ ἔαρ καὶ εἰς τὸν
μάρτυρα Μάμαντα. Ἀρχ. Ἐγκαίνια τιμᾶσθαι παλαιὸς νόμος καὶ καλῶς
ἔχων. Ἔκδ. PG 36.608-622.
3 (φ. 126 v -130 v ) Εἰς τὴν ἁγίαν Πεντηκοστήν. Ἀρχ. Περὶ τῆς ἑορτῆς
βραχέα φιλοσοφήσωμεν. Ἔκδ. PG 36.428-452.
4 (φ. 132 r -133 r ) Εἰς τὸ ἅγιον Πάσχα καὶ εἰς τὴν βραδυτῆτα. Ἀρχ.
Ἀναστάσεως ἡμέρα καὶ ἡ ἀρχὴ δεξιά. Ἔκδ. PG 35.396-401.
7. (φ. 136 r -138 v καὶ 143 v -144 r ) ΜΑΞΙΜΟΣ ΜΑΡΓΟΥΝΙΟΣ, Ἐπιστολές: α) Γεωργίῳ
τῷ Μαξίμῳ. Ἀρχ. Τὸ τῆς λήθης ὕδωρ ἐκπέπωκας. β) Ἰωάσαφ. Ἀρχ.
Τῶν ἐραστῶν οἱ περί τι διακαῶς τὴν φλόγα ἐκκαίοντες. γ) Λαυρεντίῳ.
Ἀρχ. Αὖθις τ’ ἄρα τῶν γε παρ’ ἡμῶν στερηθήσῃ. δ) Ἰωάσαφ τῷ
Δορυανῷ, Νικολάῳ τῷ Ῥοδίῳ, Ἰωάννῃ τῷ Μουρζίνῳ. Ἀρχ. Ἕβδομον
τουτὶ ἔτος. ε) Διονυσίῳ μεγάλῳ πρωτοσυγκέλλῳ. Ἀρχ. Οὐδ’ ἵππος
ἀγωνιστὴς εὐσκαλῶς ἔχων ἑαυτῷ. Ϛ) Τῷ Φιλιππυπόλεως. Ἀρχ. Εἴ τίς
ἐστιν ἀγάπη πρὸς τὸ θεῖον. ζ) Διονυσίῳ. Ἀρχ. Δεινὸν οἴησις. η) Ἰωάννη

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΩΔΙΚΩΝ 1-100

 117 

τῷ Μουρζίνῳ. Ἀρχ. Ἡδύ μοι λίαν καὶ χαρίεν. θ) Μελετίῳ Βλαστῷ
(μόνον ἡ προσφώνηση, χωρὶς τὸ κείμενο τῆς ἐπιστολῆς). ι) Πατριάρχῃ
Ἱερεμίᾳ. Ἀρχ. Ἰδοὺ καὶ αὖθις τὰ τοῦ καθ’ἡμᾶς ἱεροῦ δόγματος. Γιὰ τὴν
ἔκδοση τῶν ἐπιστολῶν τοῦ Μαργουνίου βλ. Εὐθ. Κ. Λίτσας, «Μαξίμου
Μαργουνίου ἐπιστολές», Ἑλληνικὰ 59/2 (2009) 269-301.
8. (φ. 139 r -141 r ) <ΨΕΥΔΟ-ΨΕΛΛΟΣ ΜΙΧΑΗΛ>, «Περὶ Μουσικῆς». Ἀρχ. Μουσικὴν
οἱ παλαιοὶ συνέχειν εἶπον τὸ πᾶν. Τέλ. Τὰ μυρία τῶν μελῳδιῶν, καὶ
ποικίλα κατασκευάζεται. Τέλος τῆς μουσικῆς. Βλ. Fragmenta anonyma
de musica, astronomia et geometria, ἐκδ. J.-L. Heiberg, Anonymi logica
et quadrivium cum scholiis, [Det. kgl. danske videnskabernes Selskab.,
Hist.-Fil. Meddelelser 15, 1], Κοπεγχάγη 1928-29. Τὸ αὐτὸ κείμενο καὶ
στὸν κώδ. Harley 5624, φ. 404 v -410 v [http://www.bl.uk/manuscripts/
FullDisplay.aspx?ref=Harley_MS_5624], στὸν κώδ. Paris. Gr. 2334, κ.ἀ.
9. (φ. 141 r -142 r ) Ἀπόσπασμα κειμένου ἀπὸ τὴν Ὁδὸν μαθηματικῆς: Σημεῖόν
ἐστι οὗ μέρος οὐδέν … Γραμμὴ δὲ εὐθυγράμμῳ περιγράφεσθαι
λέγεται.
Στὸ φ. 143 r ἀτελὲς κείμενο, μόνον ἡ ἀρχή: Ἐκ τῶν ἐπιστολικῶν τύπων
τοῦ σοφωτάτου Κορυδαλέως τοῦ ἐγκωμιαστικοῦ χαρακτῆρος
ὑπόδειγμα ε΄. Εἰς ἀρχιερέα πολλῶν καὶ ἄλλων προτερημάτων
πλουτοῦντα, μάλιστα μουσικῆς μετ’ εὐφωνίας. Ἡ […

• Greek

• Greek

Ὕλη Χαρτὶ ὑποκίτρινο, χοντρό (ἐνίοτε λετπότερο), τραχύ, σκληρό. Χαράκωση: σύστημα
Leroy 20D1, στὸ verso, γραφὴ ἐπὶ τῆς γραμμῆς χαράκωσης. Ὑδατόσημα: α) βότρυς
μὲ ἐπίστεψη, β) τρία καπέλα (trois chapeau).
Τχ 1×2 (1· τὸ 1 ο φύλ. ἐπικολλημένο στὸ ἔσω πρόσθιο κάλυμμα), 9×4 (37), 3×8 (61),
1×8–1 (68· τὸ 5 ο φύλ. ψαλιδισμένο, χωρὶς ἀπώλεια κειμένου), 1×6 (74), 7×8 (131),
1×4 (135), 1×4–1 (138· τὸ 4 ο φύλ. ἐξέπεσε χωρὶς ἀπώλεια κειμένου), 1×4 (142), 1×4
(144· τὰ φύλ. 3 ο -4 ο ἐπικολλημένα στὸ ἔσω ὀπίσθιο κάλυμμα). Ἀρίθμηση τευχῶν ἀπὸ
γραφέα στὸ πρῶτο recto, στὴν ἄνω δεξιὰ γωνία, μὲ ἑλληνικὰ στοιχεῖα (α ον -κε ον ).
«Παραπομπὲς» σὲ recto-verso στὸ κάτω δεξιὸ περιθώριο. Ἀρίθμηση φύλλων: ἀπὸ
νεώτερο χέρι μὲ ἀραβ. στοιχεῖα, στὴν ἄνω δεξιὰ γωνία ἑκάστου recto. Ἄγραφα
φύλλα: 1 r-v , 45 v , 60 v -61 v , 131 r-v , 133 v -135 v , 142 v , 144 v .
Σημ. Στὸ φ. 62 r (ἄνω ὤα, στὴν ἀκμή): ˏαψλϛ΄ αὐγούστου ι΄. Στὸ φ. 123 r : Τέλος καὶ τῷ
θεῷ χάρις, κατὰ τὸ ˏαψλβ΄ Ἰουνίῳ. Στὸ φ. 130 v : ˏαψλβ΄ Αὐγούστῳ.
Στχ. Νεωτερική· σκληρὸς συμπιεσμένος χάρτης ἐπικαλυμμένος ἀπὸ ἐρυθρωπό
(κερμαμμιδί) δέρμα. Διαστάσεις καλυμμάτων: 220´165 χιλ. Δύο πραγματικὰ
σηκώματα. Ράχη ἐλαφρῶς καμπύλη. Ἐπὶ τῶν καλυμμάτων δύο τριλπλὰ ὄρθια
ὀρθογώνια· στὶς τέσσερις ἐσωτερικὲς γωνίες ἀπὸ ἕνα βαθὺ ἐμπίεστο ἐντύπωμα, στὸ
μέσον ρομβοειδὲς ἐντύπωμα μὲ φυτικὸ διάκοσμο. Στὸ ἄκρο τῆς ἀκμῆς τῶν
καλυμμάτων ἴχνη ἀπὸ δύο θηλυκωτήρια. Ἐπὶ τῶν ἔσω καλυμμάτων, τὸ δέρμα σὲ
σχῆμα ὀδωντοτό. Ἄριστη ἡ κατάσταση τῆς στάχωσης. Ἐπὶ τῶν καλυμμάτων καὶ τῆς
ράχης (κάτω μέρος), σὲ ὅλο τὸ πλάτος, διαφανὴς κολλητικὴ ταινία, περαιουμένη
στὰ ἔσω καλύμματα (ταξινόμηση 2004). Στὸ κάτω μέρος τῆς ράχης λευκὴ ἐτικέτα
(ταξινόμηση 2004): Χ 61. Ἀπὸ κάτω, ἴχνη ἀπὸ ἀποκολληθεῖσα ἐτικέτα. Στὸ ἔσω

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΚΟΖΑΝΗΣ

 118 

πρόσθιο κάλυμμα (ἄνω δεξιά) ἐπικολλημένη ἐτικέτα: ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟΝ |
ΚΟΖΑΝΗΣ | Χ ἀριθ. 61 (Χ καὶ 61 μὲ μελάνι, τὰ λοιπὰ στοιχεῖα ἔντυπα). Κάτω (μὲ
μελάνι): πἀπα χἀρισιου. Στὸ φ. 1 (μὲ μολύβι): 2,066.
Κατ. Καλή. Σημάδι ἀπὸ ἐλφαρὸ κάψιμο φύλλων στὸ μέσον τῆς ἀκμῆς τῶν πρώτων
φύλλων· στὸ φ. 127 ὀπὴ ἀπὸ κάψιμο.

• Greek

• Greek