Τεκμήριο X50 - Νικόλας Βαρκόσης Μετάφραση τής λογικής του Fr. Chr. Baumeister

Πβ. κώδ. ΔΒΚ 72, ὁ ὁποῖος περιέχει τὴ Μετάφραση τῆς Μεταφυσικῆς τοῦ
Baumeister ἀπὸ τὸν Βάρκοση, ἀπὸ τὸν ἴδιο γραφέα.
Πρόκειται γιὰ μετάφραση ἢ παράφραση σὲ ἀρχαΐζουσα ἀπὸ τὸν Ν. Βάρκοση
τοῦ ἔργου: Friedrich Christian Baumeister, Institutiones philosophiae rationalis
methodo Wolfii conscriptae, Wittenberg 1735. Ἡ ἑλληνικὴ μετάφραση
ἐκδόθηκε 40 χρόνια μετὰ τὴν ἀντιγραφὴ τοῦ κώδ. ΔΒΚ 50: Φριδερίκου
Χριστιανοῦ Βαϋµαϊστέρου Λογική· Ξυνυφανθεῖσα µὲν ὑπ’ αὐτοῦ Λατινιστὶ
Μεθόδῳ Μαθηµατικῇ κατὰ Βόλφιον· Μεταφρασθεῖσα δὲ ἀπὸ τῆς Λατινίδος
εἰς τὴν Ἑλλάδα φωνὴν παρὰ τοῦ Σοφολογιωτάτου Διδασκάλου Κυρίου
Νικολάου Βάρκοση τοῦ ἐξ Ἰωαννίνων· Τύποις ἐκδοθεῖσα ἀναλώµασιν
Ἀθανασίου Γεωργίου Μανούση Τοῦ ἐκ Σιατίστης. Δι’ ἐπιµελείας καὶ
ἀκριβοῦς διορθώσεως σπουδαίου τινὸς περὶ τὰ ἐνταῦθα φιλοσοφικὰ
Μαθήµατα ἐνασχολουµένου. Ἐν Βιέννῃ τῆς Ἀουστρίας 1795. Ἐν τῇ Ἑλληνικῇ
Τυπογραφίᾳ Γεωργίου Βενδότη. Γιὰ τὴν πρώτη μορφὴ τῆς ἔκδοσης ἀπὸ τὸν
Ἀθανάσιο Ψαλίδα βλ. Ἠλίας Τεμπέλης, «‘Διδασκαλάκια ὅσα εὐγενίζουν’: Η
αντιπαράθεση του Αθανασίου Ψαλίδα με τον Σιατιστινό λόγιο Μιχαήλ
Παπαγεωργίου», Ἁλιάκμονος ῥοῦς 1 (2017) 53-72. Σημειωτέον, στὸ φ. 159 r ,
τοῦ κώδ. ΔΒΚ 50 (τελευταία σελίδα) ὁ ἀντιγραφέας Κ. Σακελλάριος
ἀναγράφει ἐντὸς τοῦ κειμένου τὴ χρονολογικὴ ἔνδειξη 1742, ἡ ὁποία εἶναι
ὀρθογραφικὸ λάθος (ὀρθό: 1722). Τὸ χειρόγραφο ἀντιγράφτηκε στὴν Κοζάνη
ἀπὸ τὸν Κων. Σακελλάριο ὡς μαθητὴ τοῦ Ν. Βάρκοση, οἰκιακοῦ διδασκάλου
τοῦ οἴκου Σακελλαρίου, ἐνῶ στὴ συνέχεια ταὶο χειρόγραφο πέρασε στὴν
κατοχἠ τοῦ γιοῦ του Κωνσταντίνου, Γεωργίου Σακελλαρίου.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΩΔΙΚΩΝ 1-100

 97 

(φ. 1 r -159 r ) «Προπύλαιον φιλοσοφίας» (κεφ. α΄-ι΄, § α΄-φκη΄). Ἀρχ. Κεφ. α ον .
Περὶ φιλοσοφίας ἐν γένει. Παράγραφος α η . Λογικήν τε καὶ λοιπὰ μέρη τὰ τῆς
φιλοσοφίας μέρη τοῖς ἐμοῖς ἀκροαταῖς ἀναπτύξοντι, λυσιτελέστατον ἔδοξέ
μοι. Τέλ. ἤπερ, ταύτης ἀμελουμένης ἄνευ λόγου νεωτερίζειν. Ἡ μετάφραση
συμφωνεῖ μὲ ταὴν ἔκδοση τοῦ 1795. – Αὐτιὰ σημειώσεων σὲ πολλὰ φύλλα.
Στὸ 27 r ἐπικολλημένο στὸ περιθώριο τεμάχιο χάρτου μὲ σημείωση (χέρι
γραφέα).
Στὰ φ. 160 v -161 r σημειώσεις λογικῆς (τόποι σχημάτων) ἀπὸ ἄλλο χέρι.
Στὸ φ. 168 r διάγραμμα λογικῆς.

• Ελληνικά

• Ελληνικό

Ὕλη Χαρτὶ ὑποκίτρινο μὲ φαιοκαστανὴ ἀπόχρωση, σχετικὰ χονδρό-σκληρό-τραχύ,
μέτριας ποιότητος. – Χαράκωση: δυσδιάκριτη (πιθανῶς σχῆμα Leroy 20D1) στὸ
verso, γραφὴ ἐπὶ τῆς χαράκωσης. – Ὑδατόσημα: α) trois chapeau· β) MOVENDE P
CARTELIER ENDAUPHINE 17[..]· γ) P. CUIBAL· δ) βότρυς μὲ ἐπίστεψη κορώνας
(3 παραλλαγές)· ε) βότρυς μὲ ἐπίστεψη κορώνας, ἐνδιάμεσα γράμμα P M (;)· ϛ)
ὄφις ἐντὸς κύκλου, ἀπὸ κάτω μικρομεγέθης σταυρός (2 παραλλαγές)· ζ) A
FAVIERE CAVUAC, μὲ σχῆμα καρδιᾶς πάνω ἀριστερά· η) A FABRE
LANGUEDOC· θ) I. CAHCANAS ETLAFOUX LANGUEDOC 1749.
Τχ 1´8 (VIII), 21´8 (168), 1´6–2 (171· τὸ 1 ο φύλ. μεταξὺ φ. 169 καὶ 169 διπλωμένο καὶ
ραμμένο στὴν ἄκρη, ἐνῶ τὸ κύριο μέρος του ἐπικολλημένο στὸ ἔσω ὀπίσθιο
κάλυμμα, ἀριθμημένο ὡς 172· τὸ 5ο φύλ., μετὰ τὸ φ. 171, ψαλιδισμένο). Δὲν
ἀριθμοῦνται τεύχη. «Παραπομπές»: στὸ verso, κάτω δεξιὰ ὤα. – Ἀρίθμηση φύλλων:
Φυλλαρίθμηση μτγν. μὲ ἀραβ. στοιχεῖα δυτ. τύπου· (φ. 1-171· τὸ ἔσω ὀπίσθιο
κάλυμμα ἀριθμεῖται ὡς φ. 172). – Ἄγραφα: φ. Ι r -VII v , VIII r (πλὴν ταξιν. ἀρ), VIII v
(πλὴν δοκιμίων κονδυλίου), 159 v -160 r , 161 v -167 r .
Σημ. Στὸ ἔσω πρόσθιο κάλυμμα: Τοῦ κ. Κωνσταντίνου Ἰωάννου Σακελλαρίου
(ἐπανάληψη ὀνόματος δύο φορές). Παρακάτω: μόλις κ’ ἐγὼ ἀξιώθηκα μὲ κόπους
καὶ μινιέτια καὶ τὰ ἑξῆς.
Στὸ φ. VIII v : Προπύλαιον φιλοσοφίας (μὲ διπλὴ ἐπανάληψη). Στὴ συνέχεια (ἀπὸ τὸ
χέρι Γεωργίου Σακελλαρίου, παράφραση τῆς ἀρχῆς τοῦ κειμένου [δοκίμιον
κονδυλίου]): ἔδοξέ μοι λυσιτελέστερον ὑπάρχει τὸ εἰδέναι τί τὸ φιλοσοφεῖν καὶ τί
φιλόσοφος καὶ τί φιλοσοφία, ἐν ἀρχῇ τήν τε λογικὴν καὶ τὰ λοιπὰ μέρη τῆς
φιλοσοφίας ταῖς ἡμετέροις γνωρίμοις ἀναπτύξαντι.
Στὸ φ. 1 r (ἄνω δεξιὰ ὤα): 1755 ἰαννουαρίου 25 | χειρὶ Κωνσταντίνου Ἰωάν.
Σακελλαρίου. Πρόκειται γιὰ τὸν πατέρα τοῦ Γεωργίου Σακελλαρίου.
Στὸ φ. 159 r (μετὰ τὸ πέρας τοῦ κειμ.): εἴληφε τέρμα. Τῷ θεῷ ἔστω αἶνος. κόλαις
40. Ὑπονοεῖται ὅτι τὸ χειρόγραφο εἶναι σὲ σχῆμα 4ο (40 «κόλαις» ´ 4 φύλλα
[διπλὸ δίπλωμα] =160 φύλλα· κάθε τετράδιο ἀπὸ δύο τυπογραφικὰ folia).
Στὸ φ. 167 v δοκίμια κονδυλίου (χέρι Γεωργίου Σακελλαρίου): genovisimo
(παρακάτω) recerentisimus (παρακάτω) Γεωργάκης Κωνσταντίνου Σακελλάριος
(παρακάτω) πιστεύω εἰς ἕνα Θεόν … καὶ ζωὴν τοῦ μέλλοντος αἰῶνος ἀμήν
(παρακάτω) Georgius Constantini Sacellarii scripsit (παρακάτω).
Στὸ φ. 168 v -169 r τίτλοι ἰατρικῶν βιβλίων (χέρι Γεωργίου Σακελλαρίου): (168 v )
Ἰατρικὰ βιβλία. | D. JO. PET. EBERHARD Medic. proffes. et c. et c. Conspectus

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΚΟΖΑΝΗΣ

 98 

Medicinae Theoreticae in Tabulas Redactus. Halae Magdeburgicae [ἔκδ. 1757]. |
Ἕτερον. Alberti V. Haller lineae primae physiologicae. Gottingae apud viduαm [ἔκδ.
1780]. | (169 r ) Expositio anatomica structurae corporis humani Jac, Benigni Winslow
e gallico latine versa, Francofurti et Lipsiae [ἔκδ. 1753]. | Fundamenta Materiae
Medicinae ab Andrea Helia BÜCHNER. Halae Magdeburgicae [ἔκδ. 1754].
Στὸ φ. 169 v κτητ. σημ.: καὶ τόδε σὺν τοῖς ἄλλοις κτῆμα κωνσταντίνου ἰωάννου
σακελλαρίου (πολλαπλὴ ἐπανάληψη τοῦ ὀνόματος). Ἀπὸ πάνω (δοκ. κονδ.): Τὸ μὲν
γὰρ ἐξαίφνης ἀθρόον (καὶ διπλὴ ἐπανάληψη).
Στὸ φ. 170 r (ἀπὸ γραφέα): τὸ μὲν γὰρ᾿ ἐξαίφνης ἀθρόον καὶ ἀπροσδόκητον
ἐκπλήσσει τὴν ψυχὴν ἄφνω προσπεσὸν καὶ κατεβάπτισε, τὸ δὲ πρὸ τοῦ παθεῖν
προσδοκώμενον προκατηνάλωσε κατὰ μικρὸν μελετώμενον τοῦ πάθους τὴν ἀκμήν
[χωρίο ἀπό: Ἀχιλλεὺς Τάτιος, Λευκίππη καὶ Κλειτοφῶν, 1.3.2-3].
Ἀπὸ κάτω: κάλλος γὰρ ὀξύτερον τιτρώσκει βέλους, καὶ διὰ τῶν ὀφθαλμῶν εἰς τὴν
ψυχὴν καταρρεῖ· ὀφθαλμὸς γὰρ ὁδὸς ἐρωτικῷ τραύματι [καὶ διπλὴ ἐπανάληψη·
χωρίο ἀπό: Ἀχιλλεὺς Τάτιος, Λευκίππη καὶ Κλειτοφῶν, 1,4.4-5].
Στὴν ἴδια σελίδα: Γεωργίου Κωνσταντίνου Ἰωάννου Σακελλαρίου.
Στὸ φ. 170 v (ἀπὸ γραφέα): εἴπερ τὸ τί ἦν εἶναι ἑκάστου ἐστιν ἀμετάβλητον, ἔσται
καὶ ἀμετάτρεπτον.
Στὸ φ. 171 r (ἀπὸ γραφέα): εἴπερ τὸ τί ἦν εἶναι ἑκάστου ἐστιν ἀμετάβλητον, ἔσται
καὶ ἀμετάδοτον. ἀλλ’ ἐστὶν ἀμετάβλητον, ἄρα καὶ ἀμετάδοτον. Ἀπὸ κάτω (μτγν.
χέρι): ἔμεινα νὰ χρεωστῇ ὁ ἀλέξης τὴν γιώργαιναν σαρχατλῆ ἀπὸ τὸ χαρσῆλικι της
ἄσ(πρα) 25.
Στὸ φ. 171 v : 1779 νοεμβρίου [διαγραμμ. ἐγράφη] ἀντεγράφη ἡ παροῦσα λογικὴ καὶ
παρὰ | Γεωργίου Κωνσταντίνου Ἰωάννου Σακελλαρίου ἐν Κοζάνῃ (ἀπὸ τὸ χέρι τοῦ
ἰατροφιλοσόφου Γεωργίου Σακελλαρίου). Βάσει τοῦ σημειώματος, ὁ Γεώργιος
Σακελλάριος ἀντέγραψε τὴν παροῦσα λογικὴ ἀπὸ τὸν κώδ. ΔΒΚ 50 τοῦ πατέρα
του σὲ ἄλλο χειρόγραφο, τὸ ὁποῖο λανθάνει. – Στὴν ἴδια σελίδα: Γεωργίου
Κωνσταντίνου Ἰωάννου Σακελλαρίου (καὶ στὰ λατινικά). Ἐπίσης (δοκίμια
κονδυλίου): Τὸ μὲν γὰρ ἐξαίφνης ἀθρόον καὶ ἀπροσδόκητον (πολλαπλὲς
ἐπαναλήψεις)· Κάλλος γὰρ ὀξύτερον τιτρώσκει κ.λπ.
Στὸ ἔσω πρόσθιο κάλυμμα (μέσον): προπύλαιον φιλοσοφίας. Μήτηρ μὲν ἐγνώσθης
ὑπὲρ φύσιν Θεοτόκε, ἔμεινας δὲ παρθένος ὑπὲρ γνῶσιν καὶ […..] τὸ θαῦμα τοῦ
τόκ[σου σου…] (Θεοτοκίον Παρακλητικῆς).
Στχ. Ἀρχική, νεωτερική· μετρίως μαλακὸς συμπιεσμένος χάρτης καλυμμένος ἀπὸ
ἐρυθροκάστανο δέρμα. Διαστ. καλυμμάτων: 210´155 χιλ. Ἐπὶ τῶν καλυμμάτων
τυφλὴ χαράκωση: ἐπάλληλα ὄρθια ὀρθογώνια, στὸ μέσον ἄνθος. Ράχη ἐπίπεδη,
ἀνεπαίσθητα καμπύλη· τρία πραγματικὰ σηκώματα. Τὰ φ. I-VIII, 161-171
παράφυλλα ἀρχῆς-τέλους (χαρτὶ ὑποκίτρινο, λεπτό-σκληρό-τραχύ, πυνκὲς
ὑδατογραμμές). Ἐπὶ τῶν καλυμμάτων καὶ τῆς ράχης (κάτω μέρος), σὲ ὅλο τὸ
πλάτος, διαφανὴς κολλητικὴ ταινία, περαιουμένη στὰ ἔσω καλύμματα (ταξινόμηση
2004). Στὸ κάτω μέρος τῆς ράχης λευκὴ ἐτικέτα (ταξινόμηση 2004): Χ 50. Στὸ ἔσω
πρόσθιο κάλυμμα (ἄνω) ἐπικολλημένη ἐτικέτα: ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟΝ | ΚΟΖΑΝΗΣ | Χ
ἀριθ. 51 (Χ καὶ 51 μὲ μελάνι, τὰ λοιπὰ στοιχεῖα ἔντυπα). Στὸ φ. VIII r (μέσον, μὲ
μολύβι): 2,086. Ρύποι, ὀπὲς καὶ ξύσματα ἐπὶ τῶν καλυμμάτων φθαρμένες γωνίες.
Κατ. Καλή. Λίγη ὑγρασία στὸ ἄνω μέρος τῶν φύλλων. Στὰ γ. 26-30 (κάτω δεξιὰ γωνία)
ὀπὲς βιβλιοσκώληκα.

• Ελληνικά

• Ελληνικό