Τεκμήριο Χ41 - Μιχαήλ Περδικάρης – Ευκλείδης – <Μεθόδιος Ανθρακίτης>

Ὁ κώδικας ἀποτελεῖται ἀπὸ τεύχη ποὺ συσταχώθηκαν πιθανῶς ἀπὸ κάποιον μαθητὴ στὶς ἀρχὲς τοῦ 19ου αἰώνα.

1. (φ. 1r-12v) ΜΙΧΑΗΛ ΠΕΡΔΙΚΑΡΗΣ, «Περὶ θεωρίας ἰατρικῆς σύνοψις». Ἀρχ. Εἰ ἰδίως ἡ τέχνη τῆς ἰατρικῆς οὐκ ἔστιν ἕτερον ἢ δύναμίς τις δι’ ἧς ἰατρεύονται τὰ νοσήματα τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος, καὶ φυλάττεται ἡ ὑγεία. Τέλ. τοῖς δὲ στυφοῦσας ἔχουσας κοιλίας ὡς τὴν βούγλωσσον, καὶ μαλάχην, σεύτλων, σπαναχίων, καὶ τῶν ὁμοίων. Τέλος καὶ τῷ θεῷ δόξα.
Περιλαμβάνει τὰ κεφάλαια: – (1r-v) «Περὶ θεωρίας ἰατρικῆς σύνοψις». – (1v-2r) «Περὶ τῶν μὴ φυσικῶν». – (2r-3r) «Περὶ τῶν παρὰ φύσιν». – (3r-v) «Περὶ τῆς αἰτίας τῆς νόσου». – (3v-4r) «Περὶ τῶν συμπτωμάτων τῆς νόσου». – (4r-v) «Περὶ σφιγμῶν καὶ τῶν διαφορῶν αὐτοῦ». – (4v-5v) «Περὶ οὔρων διαγνώσεως». – (5v-6v) «Περὶ κρίσεων καὶ κρισίμων ἡμερῶν». – (6v) «Περὶ τῶν τεσσάρων καθόλου καιρῶν τῶν νοσημάτων». – (7r-8v) «Περὶ προγνώσεων κανόνες». (8v-9r) «Περὶ τῶν τεσσάρων καιρῶν τοῦ χρόνου». – (9r-10v) «Περὶ τῶν εἰδῶν τῶν θεραπειῶν κατὰ γένος». – (10v-11r) «Περὶ συκειάσεως». – (11r-12r) «Περὶ βδελλῶν». – (12v) «Περὶ διαίτης». – Μετὰ τὸ πέρας τοῦ κειμένου, σημείωμα τοῦ γραφέα: Ἐκφωνηθέντα μοι παρὰ τοῦ ἐξοχωτάτου κυρίου Μιχαὴλ τοῦ Πρεδηκάρη. Θεὸς δὲ αὐτῷ τάχος ὄλβια δώσει. Ἀνέκδοτο.
Στὸ φ. 13r-v πέντε συνταγές «διὰ κτικιάρους».
Στὸ φ. 15r (ἴδιο χέρι) «Περὶ τῶν σφιγμῶν τῶν ἀσθενούντων». Ἀρχ. Ὅταν προσέλθῃς τῷ νοσοῦντι, κράτησον τὸν σφιγμὸν αὐτοῦ πρὸς ὀλίγον.
2. (φ. 23r-83v) ΕΥΚΛΕΙΔΗΣ, Στοιχεῖα (Βιβλία 1-6). Τίτλος: «Εὐκλείδου<ς> στοιχεῖον 1ον. Ἐκ τῶν τοῦ Θέωνος συνουσιῶν ὅροι». Ἀρχ. αον. Σημεῖον ἐστίν, οὗ μέρος οὐθέν. Τέλ. οὕτως καὶ ἡ γωνία πρὸς τὴν γωνίαν. Ἐν τοῖς ἴσοις κύκλοις κ(αὶ τὰ τοιαῦτα). Τέλος τοῦ ϛ΄ βιβλίου τοῦ Εὐκλείδους. Μεγάλη ὁμοιότητα κειμένου μὲ τὴν ἔκδοση: [Μεθόδιος Ἀνθρακίτης – Μπαλάνος Βασιλόπουλος], Ὁδὸς μαθηματικῆς, Βενετία 1749, σ. 7-171. Γιὰ τὴν ἔκδοση τοῦ Εὐκλείδη βλ. Euclidis, Elementa, post I. L. Heiberg edidit E.S. Stamatis, ἐκδ. Teubner, 21969. Στὰ περιθώρια, σὲ κάθε σελίδα, γεωμετρικὰ σχήματα.
3. (φ. 84r-132r) <ΜΕΘΟΔΙΟΣ ΑΝΘΡΑΚΙΤΗΣ>, Λογικὴ Πραγματεία.
(φ. 84r-106v) Τίτλος: «Εἰσαγωγὴ τῆς Λογικῆς <πραγματείας>». Ἀρχ. Τὸ μέσον δι’ οὗ ἕκαστος ἐν ἁπάσῃ ἐπιστήμῃ καὶ τέχνῃ διαλέγεσθαι δύναται. Τέλ. δεῖ δὲ ἐν τοῖς τοιούτοις μὴ ἁπλῶς ἀπαντᾶν, ἀλλὰ διαιρέσει, τὰ μὲν ξυγχωροῦντες τὰ δὲ ἀναιροῦντες. Τέλος καὶ τῷ θεῷ δόξα. – Τὸ αὐτὸ κείμενο, μὲ ἀπόδοση στὸν Ἀνθρακίτη, καὶ στὸν κώδ. British Library 8227, φ. 4r-42r, τοῦ ἔτους 1726, μὲ τίτλο: «Εἰσαγωγὴ τῆς Λογικῆς Πραγματείας»· βλ. Κ. Θ. Πέτσιος, «Ἡ διδασκαλία τῆς Λογικῆς κατὰ τὴν περίοδο τοῦ νεοελληνικοῦ Διαφωτισμοῦ», Πρακτικὰ Συνεδρίου “Nεοελληνικὸς Διαφωτισμός”, Kοζάνη 8-10.11.1996, [Ἰνστ. Bιβλίου καὶ Ἀνάγνωσης], Κοζάνη 1999, σ. 369-370. Τὸ κείμενο ἐπίσης στὸν κώδ. Πατρ. Ἱεροσολύμων 107.4 καὶ πιθανῶς στὸν κώδ. Μονῆς Σπηλαίου 101 (olim)· βλ. Παπαδόπουλος-Κεραμεύς, ΙΒ, τ. 1, σ. 201 (ἀνώνυμα), καὶ N. A. Bees, Verzeichnis der griechischen Handschriften des peloponnesischen Klosters Mega Spileon, τ. 1, Λειψία 1915, σ. 96 (μὲ ἐσφαλμένη ἀπόδοση στὸ Γεώργιο Σουγδουρή).
(φ. 107r-116r) Τίτλος: «Ζητήματα τῆς Λογικῆς πρὸς ἄσκησιν τῶν λογικευoμένων». Ἀρχ. Ζήτημα α΄. Διάλεξις α΄. Πότερον ἀναγκαία ἐστὶν ἡ λογικὴ πρὸς τὴν τῶν ἐπιστημῶν ἐπίκτησιν. Διχῶς ἡ λογική, ἡ μὲν φυσική, ἡ δ’ ἔντεχνος. Τέλ. καὶ ὅπερ ἡ λογικὴ συνεσταλμένως, τοῦτο ἡ ῥητορικὴ διεξοδικωτέρως διαλαμβάνει. Μετὰ τὸ πέρας: Τέλος τῆς λογικῆς τέχνης, ἐφ’ ἑξῆς δὲ περὶ τῶν καθόλου. – Τὸ αὐτὸ κείμενο καὶ στὸν κώδ. British Library 8227, φ. 42v-63r, τοῦ ἔτους 1726, καθὼς καὶ στὸν κώδ. ΔΒΚ 45, φ. 106r-113v.
(φ. 118r-132r) Τίτλος: «Κοινῶς περὶ τῶν καθόλου». Ἀρχ. Εἴρηται τὰς ἐπιστήμας περὶ τῶν καθόλου καταγίνεσθαι, τὴν δὲ λογικὴν ὄργανον τούτων εἶναι. Τέλ. καὶ ὅτε αἱ φύσεις γινώσκονται ὡς μία, τότε οὐκ εἰσὶ καθ’ ἑαυτὰς χωρισταί. Τέλος.
– Τὸ αὐτὸ κείμενο καὶ στὸν κώδ. British Library 8227, φ. 63r-88r, ὅπου ὅμως τὸ κείμενο περαιτοῦται ὡς: ἑτερότης οὐ δίδοται ἐσωτερικῶς ὡς δέδεικται, καθὼς ὁ κώδ, ΔΒΚ 41 περιέχει καὶ μικρὸ κεφάλαιο (24 ἀράδες) ὑπὸ τὸν τίτλο: «Ἀνασκευὴ τῶν καθόλου μετὰ τὰ πολλά». Ἀρχ. Δοξάζουσι τινὲς τὸ καθόλου οὐκ ἐκ μέρους τοῦ πράγματος ἐντελῶς. Τὸ κείμενο ἐπίσης στὸν κώδ. Πατρ. Ἱεροσολύμων 107.5 (ἀνώνυμα), καὶ στὸν κώδ. Μονῆς Σπηλαίου 101 (olim)· βλ. Παπαδόπουλος-Κεραμεύς, ΙΒ, τ. 1, σ. 201, καὶ N. A. Bees, Verzeichnis der griechischen Handschriften des peloponnesischen Klosters Mega Spileon, τ. 1, Λειψία 1915, σ. 96 (μὲ ἐσφαλμένη ἀπόδοση στὸ Γεώργιο Σουγδουρή). Βλ. καὶ κώδ, ΔΒΚ 45, φ. 113v-114r.
4. (φ. 134r-182r) ΑΔΗΛΟΣ, «Περὶ φυσικῆς» (ἀτελές). Ἀρχ. Μέρος α΄. Κεφάλαιον α΄. Τί φυσικὴ καὶ τίνα τὰ παρ’ αὐτῆς θεωρούμενα. Τῷ τῆς φυσικῆς ὀνόματι τὴν τῶν φυσικῶν πραγμάτων ὡς οἷόν τε ἐπιστήμην ἀρχάς τε καὶ λόγους χορηγοῦσαν. Τέλ. ὁ γὰρ ἰατρὸς τὴν τοῦ φαρμάκου δύναμιν, οὐ δύναται προορῶν [ .
5. (φ. 184r-202v) <ΜΕΘΟΔΙΟΣ ΑΝΘΡΑΚΙΤΗΣ>, [Φιλοσοφικὸ τετράδιο] (κολ.). Τίτλος: «Ὅπως διὰ τῆς ἀψευδοῦς γνώσεως ἣν ἕκαστος ἔχει περὶ αὑτοῦ δύναται βαθμηδὸν ἐλθεῖν ἐφ’ ἑτέρας καθόλου». Ἀρχ. Οὐκ οἶδ’ ὅπως τῶν πάλαι τινὲς τῷ τῆς φιλοσοφίας οὐκ εἰκότως τιμηθέντες ὀνόματι. Τέλ. (κολ.) οὐ δύνανται, ὡς ἐστὶν ἐν τῷ θείῳ νοῒ ἀληθῶς;
Τὸ ἴδιο ἔργο περιέχεται καὶ στὸν κώδ. ΕΒΕ 1331, φ. 101r-168v, μὲ Τέλ. καὶ ταῦτα μὲν ἅλις περὶ τούτων· ἐφεξῆς δὲ ῥητέον περὶ τῶν ἐν σώματι θεωρουμένων αἰσθήσεων (http://dacalbo.hpdst.gr/archive/item/722?lang=en, ὅπου περιγραφὴ καὶ ψηφιακὸ ἀντίγραφο τοῦ κώδικα). Τὸ πέρας τοῦ κειμένου στὸν κώδ. ΔΒΚ 41 ἀντιστοιχεῖ στὸ τέλος τοῦ φ. 136r στὸν ΕΒΕ 1331. Τὸ αὐτὸ ἔργο καὶ στὸν κώδ. ΕΒΕ 1324, φ. 1r-20r (http://dacalbo.hpdst.gr/archive/item/754?lang=en, ὅπου περιγραφὴ καὶ ψηφιακὸ ἀντίγραφο τοῦ κώδ.), τὸν κώδ. Πατρ. Ἱεροσολύμων 117.6 (ἀνώνυμα) καὶ τὸν κώδ. Μονῆς Σπηλαίου 101 (olim)· βλ. Καράς, Οἱ ἐπιστῆμες στὴν Τουρκοκρατία, τ. 2, σ. 326-327, 559 (χωρὶς ἀπόδοση σὲ κάποιον συγγραφέα), Παπαδόπουλος-Κεραμεύς, ΙΒ, τ. 1, σ. 201, καὶ N. A. Bees, Verzeichnis der griechischen Handschriften des peloponnesischen Klosters Mega Spileon, τ. 1, Λειψία 1915, σ. 96 (μὲ ἐσφαλμένη ἀπόδοση στὸ Γεώργιο Σουγδουρή).
Ἡ ταύτιση στὸ Κ. Θ. Πέτσιος, «Μεθόδιος Ἀνθρακίτης: Ἐργοβιογραφικὴ ἀνασυγκρότηση. Ἕνα ἄγνωστο φιλοσοφικὸ ‘Τετράδιο’: Ἡ Φυσική». Ἡ Λογιοσύνη τοῦ Ἀνατολικοῦ Ζαγορίου. Α΄ Πανελλήνιο ἐπιστημονικό συνέδριο, [Πανεπ. Ἰωαννίνων. Τομέας Φιλοσοφίας], Ἰωάννινα 2002, σ. 69-120. – Ὁ Σοφοκλῆς Κ. Οἰκονόμος ἀποδίδει τὸ ἔργο ἐσφαλμένα στὸν Γεράσιμο Βλάχο, βάσει σύγκρισης τοῦ ὕφους τοῦ ἀνωτέρω κειμένου, ποὺ σωζόταν σὲ χειρόγραφο τῆς προσωπικῆς του βιβλιοθήκης, μὲ τὰ σχόλια τοῦ Βλάχου στὰ Μετεωρολογικὰ τοῦ Ἀριστοτέλη· βλ. Γ. Κ. Σπυριδάκης, «Γεράσιμος Βλάχος», ΕΜΑ 2 (1940)101 καὶ σημ. 2. Τὸ χειρόγραφο τοῦ Οἰκονόμου ταυτίζεται μὲ τὸν κώδ. ΕΒΕ 1324· βλ. Βασιλικὴ Μπόμπου-Σταμάτη, «Παρατηρήσεις στὰ χειρόγραφα τῶν ἔργων τοῦ Γερασίμου Βλάχου», Ἑλληνικὰ 28/2 (1975) 384-385, ἡ ὁποία ἐπίσης τὸ ἀποδίδει στὸν Βλάχο.

• Ελληνικά

• Ελληνικό

• Ελληνικά

• Ελληνικό