Αρχείο - Fond GR GR-KDBK ADEL - Aρχείο Νικολάου Π. Δελιαλή, 1895-1979

Ο Νικόλαος Π. Δελιαλής γεννήθηκε στην Κοζάνη το 1895. Παρακολουθεί λίγες τάξεις του Δημοτικού και σε ηλικία 14 χρονών προσχωρεί στη δούλεψη του Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης Φωτίου. Στρατεύεται το 1916 και στη συνέχεια παίρνει μέρος στην Μικρασιατική εκστρατεία, όπου αιχμαλωτίζεται. Επιστρέφει στην ιδιαίτερη πατρίδα το 1923, ύστερα από συνολικά επτά έτη απουσίας. Το 1929 διορίζεται από το Δήμο Κοζάνης στη θέση του εφόρου της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, όπου παραμένει μέχρι το 1959, ενώ από τις 23 Οκτωβρίου 1947 διευθύνει και το νεοϊδρυθέν Μόνιμο Τοπικό Ιστορικό Αρχείο Κοζάνης. Από το 1930 έρχεται σε επαφή με Ακαδημαϊκούς δασκάλους, όπως ο καθηγητής της Φιλοσοφικής ΑΠΘ, Αντ. Σιγάλας όπου γίνεται προσπάθεια απογραφής και οργάνωσης της Βιβλιοθήκης με σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους. Όπως προκύπτει από την αλληλογραφία του έρχεται σε επαφή και συνεργάζεται με την Εθνική Βιβλιοθήκη και άλλους σχετικούς επιστημονικούς φορείς και ιδιώτες, στην Ελλάδα αλλά και απόδημους Κοζανίτες. Στην προσπάθεια διαφύλαξης και οργάνωσης παραχωρείται το αρχείο της Επισκοπής, καθώς και το αρχείο του συμβολαιογραφείου Πράσου. Στην γερμανική κατοχή, χάρη στην απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Κοζάνης, ο ίδιος και οι συνεργάτες του, μεταφέρουν με κίνδυνο ζωής τις ιστορικές συλλογές της βιβλιοθήκης, από το κέντρο της πόλης στο υπόγειο ενός μικρού παρεκκλησιού, του Αγίου Λαζάρου, στον Ι. Ν. Αγίου Δημητρίου Κοζάνης όπου και διασώζονται από τη διάρρηξη της βιβλιοθήκης στις 28- 30 Ιουνίου 1941 και τις λεηλασίες των κατακτητών. Για την δράση του και την τεράστια πνευματική προσφορά, που περιλαμβάνει και τη συγγραφή μεγάλου αριθμού εντύπων, μεταξύ αυτών και του δίτομου καταλόγου της βιβλιοθήκης, τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών με Δημόσιο Έπαινο. Ο Δήμος Κοζάνης επίσης του απένειμε το 1971 το Χρυσό Μετάλλιο της Πόλης. Πέθανε στην Κοζάνη στις 23 Ιουλίου του 1979 αφήνοντας ολόκληρη την περιουσία του στη γενέτειρα πόλη.