Χειρόγραφα, Ελληνικά -- Κοζάνη
539 Αρχειακή περιγραφή results for Χειρόγραφα, Ελληνικά -- Κοζάνη
1. (φ. 2 r -44 v ) ΕΥΚΛΕΙΔΗΣ, Στοιχεῖα (Βιβλία 11-14). Τίτλος: «Εὐκλείδου
στοιχεῖον ια ον καὶ στερεῶν α ον ». Ἀρχ. α ον . Στερόν ἐστι, τὸ μῆκος, καὶ
πλάτος, καὶ βάθος ἔχον. Τέλ. οὕτως καὶ ἡ γωνία πρὸς τὴν γωνίαν. Ἐν
τοῖς ἴσοις κύκλοις κ(αὶ τὰ τοιαῦτα). Τέλος τοῦ ϛ΄ βιβλίου τοῦ
Εὐκλείδους. – (φ. 2 r -16 v ) Βιβλίο ια΄. – (φ. 16 v -28 v ) Βιβλίο ιβ΄. – (φ. 28 v -
40 r ) Βιβλίο ιγ΄. – (φ. 40 r -44 v ) Βιβλίο ιδ΄. Μεγάλη ὁμοιότητα κειμένου μὲ
τὴν ἔκδοση: [Μεθόδιος Ἀνθρακίτης – Μπαλάνος Βασιλόπουλος], Ὁδὸς
μαθηματικῆς, Βενετία 1749, σ. 236-344. Γιὰ τὴν ἔκδοση τοῦ Εὐκλείδη
βλ. Ἔκδ. Euclidis, Elementa, post I. L. Heiberg edidit E. S. Stamatis,
ἐκδ. Teubner, Λειψία 2 1969. Στὰ περιθώρια, σὲ κάθε σελίδα,
γεωμετρικὰ σχήματα, ὅπως καὶ στὴν Ὁδὸν μαθηματικῆς.
ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΚΟΖΑΝΗΣ
116
Στὸ φ. 45 r τὸ κείμενο: Πρότασις ριη΄τοῦ ι΄ βιβλίου. Προκείσθω ἡμῖν
δεῖξαι ὅτι ἐπὶ τῶν τετραγώνων σχημάτων, ἀσύμμετρος ἐστὶν ἡ
διάμετρος τῇ πλευρᾷ μήκει.
2. (φ. 46 r -60 r ) ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ ΕΚ ΒΙΘΥΝΙΑΣ, Σφαιρικά. Τίτλος: «Περὶ σφαιρικῶν
κατὰ τὸν Θεοδόσιον». Ἀρχ. [Βιβλίον α΄. Ὅροι.] 1. Σφαῖρά ἐστι σχῆμα
στερεὸν ὑπὸ μιᾶς ἐπιφανείας περιεχόμενον. Τέλ. Καὶ διὰ τῆς ἀνωτέρω
οἱ ἁπτόμενοι κύκλοι ὁμοίως ἐγκλινόμενοι ἔσονται. – (φ. 46 r -51 v ) Βιβλίο
α΄. – (φ. 52 r -60 r ) Βιβλίο β΄. Μεγάλη ὁμοιότητα κειμένου μὲ τὴν ἔκδοση:
Ὁδὸς μαθηματικῆς, σ. 373-403. Στὰ περιθώρια, σχεδὸν σὲ κάθε σελίδα,
γεωμετρικὰ σχήματα, ὅπως καὶ στὴν Ὁδὸν μαθηματικῆς.
3. (φ. 62 r -99 v ) ΑΔΗΛΟΣ, «Σύντομος θεωρία καὶ πρᾶξις Ἀριθμητικῆς». Ἀρχ. Οὐκ
ὀλίγοι ἐοίκασι περὶ ἀριθμητικῆς γεγραφέναι. Τέλ. Τοσούτους περιττοὺς
περιέχει ἀπὸ μονάδος, ἀρχομένους, ὅσας ἡ αὐτοῦ ῥίζα μονάδας
περιέχει. ἄρα κτ. Στὰ περιθώρια, συχνὰ σχήματα.
4. (φ. 100 r -102 r ) ΑΔΗΛΟΣ, «Περὶ Γεωμετρικῆς ψηφοφορίας». Ἀρχ. Ψηφοφορία
γεωμετρική ἐστιν, ἡ περὶ τὴν διανομὴν τῶν μήκεων, καὶ έπιφανειῶν
καταγινομένη. Τέλ. Εἰ δὲ βούλει ἀκριβέστερον ποιῆσαι μερισμόν,
πρόσθες πολλὰς τζίφρας. Τέλος τῆς άριθμητικῆς.
5. (φ. 102 v -115 v ) ΑΔΗΛΟΣ, «Περὶ Τριγωνομετρίας». Ἀρχ. Πάσης εὐθυγράμμου
γωνίας τὸ μέτρον ἐστὶν ἡ ἐκ τῆς ἀφῆς τῶν εὐθειῶν. Τέλ. Οὕτω τὸ ὑπὸ
τῶν α΄β΄, β΄γ΄ ὀρθογώνιον πρὸς τὸ διπλάσιον τοῦ τριγώνου. Στὰ
περιθώρια, σχεδὸν σὲ κάθε σελίδα, τριγωνομετρικὰ σχήματα.
6. (φ. 116 r -138 v ) ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΑΖΙΑΝΖΗΝΟΣ, Λόγοι, μὲ σποραδικὰ παρασελίδια
σχόλια.
1 (φ. 116 r -123 r ) Εἰς τὸ ἅγιον Πάσχα. Ἀρχ. Ἐπὶ τῆ φυλακῆς μου στήσομαι.
Ἔκδ. PG 36.624-664. Στὸ φ. 123 r ἐξήγηση τῶν ὅρων-λέξεων: λόγος τοῦ
θεοῦ, Ἀχιτόφελ, δράκων.
2 (φ. 124 r -126 r ) Εἰς τὴν καινὴν Κυριακὴν καὶ εἰς τὸ ἔαρ καὶ εἰς τὸν
μάρτυρα Μάμαντα. Ἀρχ. Ἐγκαίνια τιμᾶσθαι παλαιὸς νόμος καὶ καλῶς
ἔχων. Ἔκδ. PG 36.608-622.
3 (φ. 126 v -130 v ) Εἰς τὴν ἁγίαν Πεντηκοστήν. Ἀρχ. Περὶ τῆς ἑορτῆς
βραχέα φιλοσοφήσωμεν. Ἔκδ. PG 36.428-452.
4 (φ. 132 r -133 r ) Εἰς τὸ ἅγιον Πάσχα καὶ εἰς τὴν βραδυτῆτα. Ἀρχ.
Ἀναστάσεως ἡμέρα καὶ ἡ ἀρχὴ δεξιά. Ἔκδ. PG 35.396-401.
7. (φ. 136 r -138 v καὶ 143 v -144 r ) ΜΑΞΙΜΟΣ ΜΑΡΓΟΥΝΙΟΣ, Ἐπιστολές: α) Γεωργίῳ
τῷ Μαξίμῳ. Ἀρχ. Τὸ τῆς λήθης ὕδωρ ἐκπέπωκας. β) Ἰωάσαφ. Ἀρχ.
Τῶν ἐραστῶν οἱ περί τι διακαῶς τὴν φλόγα ἐκκαίοντες. γ) Λαυρεντίῳ.
Ἀρχ. Αὖθις τ’ ἄρα τῶν γε παρ’ ἡμῶν στερηθήσῃ. δ) Ἰωάσαφ τῷ
Δορυανῷ, Νικολάῳ τῷ Ῥοδίῳ, Ἰωάννῃ τῷ Μουρζίνῳ. Ἀρχ. Ἕβδομον
τουτὶ ἔτος. ε) Διονυσίῳ μεγάλῳ πρωτοσυγκέλλῳ. Ἀρχ. Οὐδ’ ἵππος
ἀγωνιστὴς εὐσκαλῶς ἔχων ἑαυτῷ. Ϛ) Τῷ Φιλιππυπόλεως. Ἀρχ. Εἴ τίς
ἐστιν ἀγάπη πρὸς τὸ θεῖον. ζ) Διονυσίῳ. Ἀρχ. Δεινὸν οἴησις. η) Ἰωάννη
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΩΔΙΚΩΝ 1-100
117
τῷ Μουρζίνῳ. Ἀρχ. Ἡδύ μοι λίαν καὶ χαρίεν. θ) Μελετίῳ Βλαστῷ
(μόνον ἡ προσφώνηση, χωρὶς τὸ κείμενο τῆς ἐπιστολῆς). ι) Πατριάρχῃ
Ἱερεμίᾳ. Ἀρχ. Ἰδοὺ καὶ αὖθις τὰ τοῦ καθ’ἡμᾶς ἱεροῦ δόγματος. Γιὰ τὴν
ἔκδοση τῶν ἐπιστολῶν τοῦ Μαργουνίου βλ. Εὐθ. Κ. Λίτσας, «Μαξίμου
Μαργουνίου ἐπιστολές», Ἑλληνικὰ 59/2 (2009) 269-301.
8. (φ. 139 r -141 r ) <ΨΕΥΔΟ-ΨΕΛΛΟΣ ΜΙΧΑΗΛ>, «Περὶ Μουσικῆς». Ἀρχ. Μουσικὴν
οἱ παλαιοὶ συνέχειν εἶπον τὸ πᾶν. Τέλ. Τὰ μυρία τῶν μελῳδιῶν, καὶ
ποικίλα κατασκευάζεται. Τέλος τῆς μουσικῆς. Βλ. Fragmenta anonyma
de musica, astronomia et geometria, ἐκδ. J.-L. Heiberg, Anonymi logica
et quadrivium cum scholiis, [Det. kgl. danske videnskabernes Selskab.,
Hist.-Fil. Meddelelser 15, 1], Κοπεγχάγη 1928-29. Τὸ αὐτὸ κείμενο καὶ
στὸν κώδ. Harley 5624, φ. 404 v -410 v [http://www.bl.uk/manuscripts/
FullDisplay.aspx?ref=Harley_MS_5624], στὸν κώδ. Paris. Gr. 2334, κ.ἀ.
9. (φ. 141 r -142 r ) Ἀπόσπασμα κειμένου ἀπὸ τὴν Ὁδὸν μαθηματικῆς: Σημεῖόν
ἐστι οὗ μέρος οὐδέν … Γραμμὴ δὲ εὐθυγράμμῳ περιγράφεσθαι
λέγεται.
Στὸ φ. 143 r ἀτελὲς κείμενο, μόνον ἡ ἀρχή: Ἐκ τῶν ἐπιστολικῶν τύπων
τοῦ σοφωτάτου Κορυδαλέως τοῦ ἐγκωμιαστικοῦ χαρακτῆρος
ὑπόδειγμα ε΄. Εἰς ἀρχιερέα πολλῶν καὶ ἄλλων προτερημάτων
πλουτοῦντα, μάλιστα μουσικῆς μετ’ εὐφωνίας. Ἡ […
Delineatio physicae in usum auditorium publicae luci exposita, Ἰένα 1720. –
Ἀνέκδοτο. Γιὰ τὸ ἔργο καὶ τὰ σωζόμενα χειρόγραφα βλ. Stiernon, «Eugène
Boulgaris», σ. 781. Πβ. καὶ κώδ. ΔΒΚ 11.
(φ. 1 r ) Τίτλος: «Φυσικὴ Ἰωάννου Φριδερίκου Βουκερέρ».
(φ. 1 r -34 v ) «Εἰσηγήσεων τῆς Φυσιολογίας μέρος τὸ κατὰ γένος» (§ α΄-σξθ΄).
Ἀρχ. Τὰς περὶ τῶν φυσικῶν πραγμάτων εἰσηγήσεις ἥκω σοι προτιθέμενος τῷ
ἀναγινώσκοντι. Τέλ. ἤδη δὲ ἐπὶ τὴν εἰδικωτέραν φυσικῆς θεωρίαν μεταβῶμεν.
(φ. 34 v -62 r ) «Φυσικῆς Μέρος δεύτερον, ἤτοι Φυσικῆς κατ’ εἶδος. Περὶ
Οὐρανοῦ» (§ σο΄-υμζ΄]). Ἀρχ. Ἡ τῶν οὐρανίων σωμάτων ἀκριβὴς θεωρία. Τέλ.
ἐπὶ τὴν τῆς γῆς, καὶ τῶν ἐν αὐτῇ σωμάτων κάτειμεν θεωρίαν.
(φ. 62 r -104 v ) «Τῶν τῆς φυσικῆς φιλοσοφίας εἰσηγήσεων τοῦ κατ’ εἶδος
μέρους, τμῆμα β ον . Περὶ γῆς καὶ τῶν ἐν αὐτῇ σωμάτων» (§ υμη΄-χϞδ΄). Ἀρχ.
Ἔστω δὴ πρῶτον περὶ στοιχείων ἡμῶν ὁ λόγος. Τέλ. Ἀλλὰ τούτων ἡ
ἀκριβεστέρα σκέψις τῆς προταθείσης ἐπιτομῆς τοὺς ὅρους ὑπεράλεται.
(φ. 105 r -129 v ) «Τῆς περὶ ἀνθρώπου Διδασκαλίας» (§χϞε΄-ωϞγ΄). Ἀρχ. Ἰτέον
ἄρα ἐπὶ τὴν τιμιωτάτην διδασκαλίαν τὴν περὶ ἀνθρώπου. Τέλ. (κολ.) ἡ
Δευτέρα γάρ ἐστιν ἡ μετὰ τῶν ἄλλων, καὶ μάλιστα ἢν ἄγαθὸς και [πεπαιδ.
Σὲ πολλὰ φύλλα «αὐτιά» σημειώσεων ποὺ προεξέχουν τῶν φύλλων. Ευγένιος Βούλγαρης
(σ. 3) Τίτλος: «Μεταφυσικὴ Ἀντωνίου Γεννουηνσείου ἐκλεκτικοῦ φιλοσόφου, μεταφρασθεῖσα εἰς τὴν ἑλληνικὴν διάλεκτον ἀπὸ τῆς λατινίδος παρὰ Εὐγενίου». Στὸ χειρόγραφο ἐλάχιστα σχόλια marginalia
(σ. 3-4) «Στοιχεῖα τῆς Μεταφυσικῆς. Πρόλογος». Ἀρχ. Τὴν μεταφυσικὴν εἰς δύο οἱ σοφοὶ διαιροῦντες, δίχα αὖθις εκάτερον τῶν μερῶν ὑποτέμνουσι.
(σ. 4-115) «Τῆς Μεταφυσικῆς. Μέρος Α΄ περιέχον τὰς ἀρχὲς τῆς Ὀντοσοφίας, καὶ Κοσμοσοφίας». Ἀρχ. Ὀντοσοφίαν ἀποκαλοῦμεν ἐπιστήμην καθόλου περί τε τὸ ὄν, καὶ κατὰ γένος. Τέλ. Τὸ ἄρα μηδὲν ἐξεῖναι εἰδέναι, παιδιά ἐστιν, ἢ μανία: Ἀρχὴ δε τοι τὸ ἥμισυ παντός.
(φ. 117-322) «Τῶν Στοιχείων τῆς Μεταφυσικῆς Μέρος Β΄. Προδιοίκησις». Ἀρχ. Τὸ περὶ ψυχῆς, καὶ ἀγγέλων, καὶ θεοῦ τοῦ ὑπερτάτου πραγματευόμενον τῆς μεταφυσικῆς ἐν γένει. Τέλ. εἰ μέλλει κατ’ ἀρετὴν μορφωθῆναι καὶ αὐτοῖς τοῖς ἐξ ἐθνῶν μεμαρτύρητο. Ευγένιος Βούλγαρης
Σὲ ἀρκετὰ φύλλα σχήματα καὶ μακροσκελεῖς παρασελίδιες σημειώσεις (στὸ φ. 61r καλυμμένο ὅλο τὸ περιθώριο περιμετρικά), ποὺ ἀποδεικνύουν ἔντονη χρήση τοῦ χειρογράφου. Τίτλος (πλὴν συγγραφέα, χορηγοῦ, τόπου-χρόνου κ.λπ.), κείμενο καὶ ὑποσημειώσεις πανομοιότυπα μὲ τὴν ἔκδοση. Ἀπὸ τὸ χειρόγραφο λείπουν τὰ τελευταῖα κεφάλαια τῆς ἔκδοσης, ΚΕ΄-ΛΑ΄ [στὴν ἔκδοση κεφ. Λ΄ λόγω τυπογραφικοῦ λάθους] (σ. 363-432 τῆς ἔκδοσης). Λείπει ἐπίσης ὁ πίνακας περιεχομένων (σ. v-vi τῆς ἔκδοσης). Τὰ σχήματα καὶ οἱ παραστάσεις, οἱ ὁποῖες τίθενται στὴν ἔκδοση στὸ τέλος, ἔχουν ἐνσωματωθεῖ στὸ χειρόγραφο ἐντὸς τοῦ κειμένου.
2. (φ. 169r-230r) Περὶ συστήματος τοῦ παντός (14 κεφ.). – (φ. 169r) Τίτλος: «Περὶ συστήματος τοῦ παντός». Ἀρχ. Κεφ. Α΄. § α. Παράλλαξις ἀκούει τοῖς ἀστρονομοῦσιν ἡ τῶν τόπων τοῦ αὐτοῦ ἀστέρος Α διαφορά. – Ἔκδ. Βιέννη 1805 (Ἠλιοὺ Α΄, σ. 154-155, ἀρ. 1805.83). Πιθανῶς τὸ κείμενο στὸ χειρό-ραφο ἀντεγράφη ἀπὸ τὴν ἔκδοση. Στὸ φ. 196, μετὰ τὸ πέρας τοῦ κεφ. Ε΄: Τέλος τοῦ περὶ συστἠματος τοῦ παντός· τὸ κείμενο ὅμως συνεχίζεται κανονικὰ ὣς τὸ τέλος.
Σὲ ἀρκετὰ φύλλα σχήματα καὶ παρασελίδιες σημειώσεις. Τίτλος (πλὴν συγγραφέα, χορηγοῦ, τόπου-χρόνου κ.λπ.), κείμενο καὶ ὑποσημειώσεις πανομοιότυπα μὲ τὴν ἔκδοση. Ἀπὸ τὸ χειρόγραφο λείπει ὁ πίνακας περιεχομένων (στὴν ἀρχὴ τῆς ἔκδοσης). Τὰ σχήματα καὶ οἱ παραστάσεις, οἱ ὁποῖες τίθενται στὴν ἔκδοση στὸ τέλος, ἔχουν ἐνσωματωθεῖ στὸ χειρόγραφο ἐντὸς τοῦ κειμένου.
(φ. 1r) Τίτλος: «ΦΥΣΙΚΗ ΙΩΑΝΝΟΥ ΦΡΙΔΕΡΙΚΟΥ Βουκερέρ. Εἰσηγήσεων τῆς Φυσιολογίας μέρος τὸ κατὰ γένος. Ἀντιγραφὲν κατὰ τὸ σωτήριον ἔτος ͵αψϞϛ΄».
(φ. 1v-37v) «Φυσικὴ Ἰωάννου Φριδερίκου Βουκερέρ» (§ α΄-σξθ΄). Ἀρχ. Τὰς περὶ τῶν φυσικῶν πραγμάτων εἰσηγήσεις ἥκω σοι προτιθέμενος τῷ ἀναγνώστῃ. Τέλ. ἤδη δὲ ἐπὶ τὴν εἰδικωτέραν φυσικῆς θεωρίαν μεταβῶμεν.
(φ. 38r-68v) «Φυσικῆς Μέρος δεύτερον, ἤτοι Φυσικῆς κατ’ εἶδος. – Περὶ Οὐρανοῦ» (§ σο΄-υμϛ΄ [τὸ κείμενο τῆς § υμζ΄ παρατίθεται, παραλείπεται ὅμως ἡ ἀριθμητικὴ ἔνδειξη]). Ἀρχ. Ἡ τῶν οὐρανίων σωμάτων ἀκριβὴς θεωρία. Τέλ. ἐπὶ τὴν τῆς γῆς καὶ τῶν ἐν αὐτῇ σωμάτων κάτειμεν θεωρίαν.
(φ. 69r-106v) «Τῶν τῆς φυσικῆς φιλοσοφίας εἰσηγήσεων τοῦ κατ’ εἶδος μέρους Τμῆμα Β΄. – Περὶ γῆς καὶ τῶν ἐν αὐτῇ σωμάτων» (§ υμη΄-χϞδ΄). Ἀρχ. Ἔστω δὴ πρῶτον περὶ στοιχείων ἡμῶν ὁ λόγος. Τέλ. ἀλλὰ τούτων ἡ ἀκριβεστέρα σκέψις τῆς προταθείσης ἐπιτομῆς τοὺς ὅρους ὑπεράλλεται.
(φ. 107r-127v) «Περὶ Ἀνθρώπου» (§χϞε΄-Ϡα΄). Ἀρχ. Ἰτέον ἄρα ἐπὶ τὴν τιμιωτάτην διδασκαλίαν τὴν περὶ ἀνθρώπου. Τέλ. τῷ τὰ πάντα παραγεγονότι, καὶ συνέχοντι, καὶ πανσόφως διοικοῦντι. Μετὰ τὸ πέρας τοῦ κειμένου τὸ ἀκόλουθο ἐπίγραμμα:
Θεὸν προβάλλει εἴς τε ἀρχήν, καὶ τέλος
ὅρον φυλάττων, εὐσεβέστατον πάνυ.
Θάρσει ἐλαύνων, ὀτρύνων φιλεργάτα,
ἴων λιπαραῖς ὁρμῇσι, σαωτέρας
(φ. 128r-134v) «Πίναξ τῶν παραγράφων» (οἱ ἐπιμέρους τίτλοι ἀλφαβητικά). Μετὰ τὸ πέρας τοῦ κειμένου: Δότω συγγνώμην τῆς γραφῆς μοι ἐν βίᾳ. Ευγένιος Βούλγαρης